مسمومیت غذایی چیست؟ چه علائمی دارد و چگونه درمان می شود؟

272

بیماری منتقل شده از غذا که معمولا به آن مسمومیت غذایی گفته می­‌شود، نتیجه خوردن غذای آلوده، خراب یا سمی است. شایع‌­ترین علائم مسمومیت غذایی عبارتند از حالت تهوع، اسهال و استفراغ. مسمومیت غذایی بسیار ناراحت کننده و در عین حال متداول است. طبق منابع معتمد مراکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC)، از هر ۶ آمریکایی ۱ نفر سالانه به نوعی مسمومیت غذایی دچار می‌­شود.

 

اگر دچار مسمویت غذایی شوید، به احتمال زیاد متوجه خواهید شد. علائم مسمومیت بسته به منبع آن می‌­تواند متفاوت باشد. مدت زمان بروز علائم نیز به منبع آلودگی بستگی دارد ولی می‌­تواند از ۱ ساعت تا ۲۸ روز متغیر باشد.

موارد شایع مسمومیت غذایی معمولا شامل حداقل ۳ مورد از علائم زیر است:

  • درد شکم
  • اسهال
  • استفراغ
  • بی اشتهایی
  • تب خفیف
  • ضعف
  • حالت تهوع
  • سر درد

 

  • علائم خطرناک مسمومیت غذایی عبارتند از:

  • اسهال به مدت بیش از ۳ روز
  • تب بالاتر از ۵/۱۰۱ درجه فارنهایت
  • مشکل در دیدن یا صحبت کردن
  • علائم کم آبی شدید شامل خشکی دهان، ادرار کم یا عدم ادرار و بلع دشوار مایعات
  • ادرار خونی
اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

 

  • چه عواملی باعث مسمومیت غذایی می‌­شود؟

بیش‌تر مسمومیت‌­های غذایی را می­‌توان در یکی از سه عامل اصلی زیر جستجو کرد:

  • باکتری­‌ها

باکتری‌­ها شایع­‌ترین علت مسمومیت غذایی هستند. از جمله باکتری­‌های خطرناک شامل: اشریشیا کولی، لیستریا و سالمونلا هستند. سالمونلا بزرگ‌ترین عامل موارد شدید مسمومیت غذایی در ایالات متحده است. تخمین زده می‌­شود سالانه صد هزار مورد مسمویت غذایی (شامل ۲۰ هزار مورد بستری در بیمارستان) به عفونت سالمونلا مربوط است. کامپیلوباکتر و سی. بوتولونیوم دو باکتری کم‌تر شناخته شده ولی کشنده هستند که ممکن است در غذا باشند.

  • انگل‌­ها

مسمومیت ناشی از انگل به اندازه مسمومیت غذایی باکتریایی متداول نیست ولی انگل‌­های پخش شده در غذا بسیار خطرناک هستند. توکسوپلاسموز انگلی است که اغلب در مسمومیت دیده می‌­شود. این انگل معمولا در جعبه‌­های بستر گربه پیدا می‌شود. انگل­‌ها سال‌­ها بدون امکان شناسایی می‌­­توانند در دستگاه هاضمه انسان زندگی کنند. با این حال، در افراد با سیستم ایمنی ضعیف و زنان باردار، خطر عوارض جانبی جدی وجود دارد.

  • ویروس‌­ها

مسمومیت غذایی ممکن است توسط ویروس ایجاد شود. نورو ویروس که به آن ویروس نوروالک نیز گرفته می‌­شود، سالانه بیش از ۱۹ میلیون مورد مسمومیت ایجاد می‌­کند که در موارد نادر می‌­تواند کشنده باشد. ساپو ویروس، روتا ویروس و استرو ویروس نیز علائم مشابهی ایجاد می‌­کنند ولی کم‌تر شایع‌اند. ویروس هپاتیت A نیز موردی خطرناک است که می‌­تواند توسط غذا منتقل شود.

 

 عوامل سمومیت غذایی

 

  • غذا چگونه آلوده می­‌شود؟

عوامل بیماری‌­زا را می‌­توان تقریبا در تمام غذاها یافت. ولی، گرمای پخت و پز معمولا عوامل بیماری‌­زا در مواد غذایی را قبل از رسیدن به بشقاب از بین می­‌برد. غذاهای خام معمولا عامل مسمومیت غذایی هستند زیرا فرآیند پخت و پز را طی نمی­‌کنند. گاهی غذا با ارگانیسم‌­های موجود در مدفوع تماس پیدا می‌­کند. این مساله هنگامی رخ می‌­دهد که شخص تهیه کننده غذا دست‌­های خود را قبل از پخت و پز به خوبی شستشو ندهد.

گوشت، تخم مرغ و محصولات لبنی اغلب آلوده می‌­شوند. همچنین آب نیز ممکن است با ارگانیسم­‌های بیماری‌­زا آلوده شده باشد.

 

  • چه کسانی در معرض ابتلا هستند؟

هرکسی ممکن است دچار مسمومیت غذایی شود. از نظر آماری تقریبا همه افراد حداقل یک بار در زندگی خود دچار مسمومیت می­‌شوند. ولی برخی افراد بیش از دیگران در معرض خطر هستند.

  • افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا دچار بیماری خود ایمنی بیش‌تر در معرض این خطر و عوارض ناشی از آن هستند.
  • زنان باردار به دلیل تغییرات متابولیسم و سیستم گردش خون در دوران بارداری بیش‌تر در معرض خطر هستند.

افراد مسن نیز بیش‌تر با مسمومیت غذایی روبرو می‌­شوند زیرا سیستم ایمنی آن­ها ممکن است سریعا به ارگانیسم­‌های عفونی پاسخ ندهد.

  • کودکان نیز به عنوان جمعیت در معرض خطر در نظر گرفته می‌­شوند چون سیستم ایمنی آن­ها مانند بزرگسالان توسعه پیدا نکرده است. کودکان خردسال به آسانی تحت تأثیر دی هیدراته شدن ناشی از اسهال و استفراغ قرار می‌­گیرند.
  • چگونه تشخیص داده می­‌شود؟

پزشک می‌­تواند نوع مسمومیت غذایی را با توجه به علائم شما تشخیص دهد. در موارد شدید باید تست خون، مدفوع و آزمایش روی غذایی که خورده‌­اید باید انجام شود تا علت مسمومیت غذایی مشخص شود. پزشک همچنین ممکن است از آزمایش ادرار برای ارزیابی میزان کم آب شدن بدن در اثر مسمومیت استفاده کند.

  • مسمومیت غذایی چگونه درمان می‌­شود؟

  • این بیماری معمولا در خانه درمان می‌­شود و اغلب موارد طی ۳ تا ۵ روز برطرف می‌­شوند.
  • اگر دچار مسمومیت غذایی شدید باید به طور مرتب مایعات مصرف کنید.
  • نوشیدنی­‌های ورزشی سرشار از الکترولیت می­‌تواند در این مورد کمک کننده باشد.
  • آبمیوه و آب نارگیل می­‌تواند به بازیابی کربوهیدرات­ و رفع کوفتگی کمک کند.
  • از مصرف کافئین که موجب تحریک دستگاه گوارش می‌­شود خودداری کنید.
  • چای بدون کافئین با گیاهان تسکین دهنده مانند بابونه، نعناع فلفلی و قاصدک ناراحتی معده را آرام می‌­کنند.
  • داروهای بدون نیاز به نسخه مانند ایمودیوم و پپتو-بیسمول به کنترل اسهال و حالت تهوع کمک می­‌کنند. ولی قبل از استفاده از این داروها با پزشک مشورت کنید، جون اسهال و استفراغ واکنش بدن برای پاک کردن سیستم گوارشی از مواد مسموم است.
  • در ثانی، استفاده از این داروها ممکن است شدت بیماری را کاسته و باعث شود برای معالجه بیماری احتمالی خود دنبال متخصص نروید. در حالت مسمومیت استراحت نیز بسیار مهم است.
  • در موارد مسمومیت شدید ممکن است به مایعات وریدی (IV) برای آب دهی به بدن نیاز باشد. در موارد بدتر، برای بهبود فرد ممکن است بستری شدن طولانی مدت نیاز باشد.
  • رژیم غذایی در زمان مسمومیت

هنگام مسمومیت بهتر است چه غذایی مصرف کنید؟

بهترین کار این است که تا رفع شدن اسهال و استفراغ از خوردن غذاهای جامد دست نگه دارید و با خوردن غذاهای سهل الهضم، نرم و کم‌چرب به رژیم غذایی منظم خود بازگردید. از جمله این غذاها عبارتند از:

  • کراکر نمکی
  • ژلاتین
  • موز
  • برنج
  • جو دو سر
  • سوپ مرغ
  • پوره سیب زمینی
  • سبزیجات پخته
  • نان تست
  • نوشابه بدون کافئین (زنجبیلی، آبجو)
  • آبمیوه رقیق
  • نوشیدنی‌­های ورزشی

 

هنگام مسمومیت مصرف چه غذاهایی مضر است؟

حتی اگر احساس می­‌کنید بهتر هستید، برای جلوگیری از ناراحتی شکمی بیش‌تر، از خوردن غذاهای ضعب الهضم اجتناب کنید. از جمله این غذاها عبارتند از:

  • محصولات لبنی، به ویژه شیر و پنیر
  • غذاهای چرب
  • غذاهای پر ادویه
  • غذاهای پر قند
  • غذاهای سرخ شده

همچنین باید از کافئین (نوشابه، نوشیدنی‌­های انرژی‌زا و قهوه)، الکل و نیکوتین نیز اجتناب نمایید.

اگرچه مسمومیت کاملا ناخوشایند است، اما خبر خوب این است که اکثر افراد طی ۴۸ ساعت کاملا بهبود می‌­یابند. مسمومیت غذایی می­‌تواند تهدید کننده باشد ولی بسیار به ندرت.

 

  • چطور می‌­توان از مسمومیت غذایی جلوگیری کرد؟

بهترین راه برای جلوگیری از مسمومیت، تهیه غذا به صورت بهداشتی و اجتناب از خوردن هرگونه غذای غیر بهداشتی است.

برخی غذاها به دلیل نحوه تولید و تهیه بیش‌تر موجب مسمومیت می‌­شوند.

گوشت، مرغ، تخم مرغ و صدف ممکن است دارای عوامل عفونی باشند که حین پخت از بین می‌­روند. اگر این غذاها به صورت خام مصرف شوند، به درستی پخته نشوند یا دست­‌ها و سطوح پس از تماس تمیز نشوند، مسمومیت غذایی ممکن است ایجاد شود.

غذاهای دیگری که ممکن است باعث مسمومیت غذا می‌شوند عبارتند از:

  • سوشی و دیگر ماهی­‌ها که خام یا نپخته سرو می‌­شوند
  • گوشت‌­های خوراکی و هات داگ که گرم یا پخته نمی‌­شوند
  • گوشت گاو، که ممکن است حاوی گوشت چندین حیوان باشد
  • شیر، پنیر و آبمیوه غیر پاستوریزه
  • میوه و سبزیجات خام و نشسته
همیشه قبل از پختن یا خوردن غذا دست­‌های خود را بشویید. از بسته‌­بندی و ذخیره مناسب غذای خود اطمینان حاصل کنید. گوشت و تخم مرغ را کاملا بپزید. هر چیز در تماس با محصولات خام قبل از استفاده برای تهیه غذاهای دیگر باید ضد عفونی شود. میوه و سبزیجات را قبل از مصرف حتما بشویید.
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.