نقد و بررسی فیلم Tenet (انگاشته)

اگر بخواهیم فیلم Tenet کریستوفر نولان را در یک جمله کوتاه تفسیر کنیم باید بگوییم، فیلم از نظر بصری استانداردهای چشم‌نواز سینمای نولان را دنبال می‌کند و حتی ممکن است در مواردی از آن­ها پیشی بگیرد. اما تراکم داستانی آن به گونه‌­ای است که باید به توصیه یکی از شخصیت­‌های فیلم، سعی نکنید که آن را درک کنید بلکه باید آن را حس کنید. همان‌طور که در دیالوگی از فیلم نیز می‌گوید: (نیازی نیست بفهمی، فقط حسش کن).

اگر از فیلم کوتاه سه بعدی نولان یعنی Doodlebug “حشره” رد پای او را تا آخرین ساخته‌­اش ­یعنی فیلم تنت دنبال کنیم، گرایش او به جهان‌­های موازی و شکست زمان در روایت‌­هایش کاملا قابل مشاهده است. همچنین می‌رسیم به کاراکتر اصلی فیلم کوتاهش که به ظاهر به دنبال حشره­‌ای افتاده تا او را از بین ببرد اما به ناگاه با خودش در بعد کوچک‌تری (یا بهتر است بگوییم در جهانی دیگر) روبرو می‌شود که سپس دوباره بعد بزرگ‌تر او بالای سرش ظاهر می‌شود که یعنی سه جهان متفاوت.

مواجهه با این جهان‌­های موازی در فیلم نولان، کارکردهای متفاوتی دارد. جدای از آنچه که کشف هر کدام از این جهان­‌ها در فیلم، با نوعی غافل گیری همراه است و مخاطب را شوکه می‌کند، نولان از این الگو برای یک طرح همیشگی در فیلم­‌هایش بهره می‌برد.

همان ضربه­‌ی اول به مخاطب برای گیج کردنش تا بخواهد خودش را جمع و جور کند، مقداری از فیلم گذشته است.

این سکانس‌­های ابتدایی در آثاری مثل “شوالیه تاریکی” یا “تلقین” اجرای درستی داشت که هیجان اولیه به خوبی منتقل می‌شد و مخاطب هم صرفا گیج نمی‌شد. اما در تنت این سکانس هیچ کارکردی ندارد جز این‌که مخاطب را گیج بکند.

در واقع تنت یک فیلم با ژانری سرحال است با نمادهایی شبیه به جیمز باند که گره در سینمای علمی تخیلی خورده است. این فیلم از منظر فضاسازی نیز بسیار شبیه به فیلم Inception است و با همان توضیحات مداوم علمی درون آن اثر.

تصور اصلی در این‌جا این است که یک ماده معدنی کمیاب می‌تواند آنتروپی اشیا را معکوس کند. حالا این سوژه گیج کننده تبدیل به علتی می شود که می‌تواند باعث بروز جنگ جهانی سوم شود. اما سازمان جاسوسی به نام تنت با قهرمان‌هایش به دنبال حل این معما است.

نقد و بررسی فیلم Tenet

حادثه­‌ای که در آن کاراکترها بیش از مخاطبان اطلاع دارند و طرح و توطئه آن پیش از شروع فیلم، برنامه ریزی شده است.

در نتیجه ما باید با کنجکاوی تمام به دنبال کاراکترها بیفتیم تا از ماجرا سر در بیاوریم.

اما حادثه اولیه ” فیلم تنت ” چند تفاوت مهم با فیلم‌­های قبلی نولان دارد.

نکته اول این‌که فیلم با حضور خود ضد قهرمان شروع نمی‌شود.

عنصری که به فیلم‌­های قبلی نولان کمک می‌کرد که مخاطبان انتظارشان را با دیدن یک ضد قهرمان جذاب بالا ببرند و منتظر نبردی جذاب‌تر بمانند. اما در این‌جا به خصوص در مرحله اول تماشای فیلم، آن‌قدر متوجه خطر موجود در صحنه نمی‌شویم.

البته باز هم مثل همیشه با یک سرقت در فیلم نولان طرفیم. اما سرقت چه چیزی یا از سمت چه کسی آن‌قدر مشخص نیست.

تفاوت بعدی این شروع در یکسان بودن اطلاعات ما و قهرمان‌ها است. ما هم‌زمان با کاراکتر اصلی، اولین مواجه­‌مان را با پدیده تنت تجربه می‌کنیم در حالی که از جزئیات آن خبر نداریم.

از سوی دیگر بی اطلاعی قهرمان از جهان‌­های موازی موجود در فیلم و همین‌طور بی‌اطلاعی ما بستر را برای یک استفاده دیگر از قاعده شکار و شکارچی فراهم کرده است.

جایی که قهرمان در نمایشگاه آسلو با یک نفر درگیر می‌شود که در جهت معکوس زمان که پیش می‌رویم در می‌یابیم که آن فرد خودش است. که در این‌جا خودش به دست خودش لو رفته یا بهتر بگوییم شکار شده. از این زاویه نیز باز هم فیلم موجب غافل‌گیری مخاطب می‌شود.

همچنین نولان از پرداخت به شخصیت­‌ها، احساسات و عواطف آن­ها اجتناب کرده و تمام تمرکز خود را روی روایت قصه معطوف کرده است.

این همان کاری است که فیلم از ما می‌خواهد انجام دهیم.

همچنین بازیگران بزرگی چون واشنگتن، پتینسون، برانا و دبیکی در فیلم ایفای نقش می‌کنند اما با نزدیک شدن فیلم به انتها، باید به داستان توجه کنید نه آن­ها.

در بیشتر اوقات فیلم Tenet شاهد این هستیم که همه ماموریتی دارند و در حال انجام کارشان هستند. فیلم به ندرت فرصت نفس کشیدن یا درگیر شدن در عواطف شخصیت­‌ها را به شما می‌دهد.

در نهایت، ” فیلم تنت ” بار دیگر تعهد نولان به هیجان پرده بزرگ سینما را اثبات می‌کند.

در واقع نولان با فیلم خود سینما را زنده کرد؛ او از مردم دعوت می‌کند تا از تلویزیون دور شوند و هر طور شده، حتی با ماسک فیلمش را در سینما تجربه کنند.

در پایان فیلم Tenet شاید ندانید چه اتفاق‌­هایی رخ داد، اما با این وجود هیجان زده می‌شوید. “تنت” به طرز باورنکردنی سرگرم کننده است. پس از تماشای فیلم تنت شاید حسی عجیب را تجربه کنید. هیچ چیز نمی‌دانید و سردرگم هستید.

شاید صحنه‌­های اکشن تنت از نظر هیجان و خلاقیت بی‌نظیر باشد و داستان آنچنان پیچیده و چالش برانگیز باشد که سال­‌ها در مورد آن بحث شود، اما هویت و احترام یک اثر برای بیننده مهم­‌ترین دارایی یک فیلم است.

هیچ واقعیتی در مورد این‌که جناح­‌هایی که در فیلم مشاهده می‌کنیم چه کسانی هستند یا این‌که چرا آن­ها به هر چیزی اهمیت می‌دهند، در تنت وجود ندارد.

در واقع بینندگان نمی‌توانند به طور کامل دیالوگ‌­های “تنت” را درک کنند و احتمالا در تلاش برای درک طرح پیچیده آن نیز همین مشکل را دارند.

اما این آزمون ریاضی فیزیک دشوار، یک اکشن مسحورکننده است که می‌تواند بیننده تنت را امیدوار کند.

در آخر این بینندگان هستند که باید تصمیم بگیرند آیا از معمای داستانی متراکمی که نولان برای گره گشایی برای آن­ها ایجاد کرده لذت می‌برند یا خیر.

ویژگی های فیلم Tenet

فیلم Tenet احتمالا همچنین دردسرسازترین پروژه­‌ای که نولان تا به امسال پذیرفته نیز بوده است. این کارگردان اعتقاد دارد که باید تا حد امکان از استفاده‌­ی جلوه‌­های کامپیوتری جلوگیری شود تا حس واقع گرایانه­‌ی فیلم به بیننده انتقال یابد.

پیچیدگی­‌های فیلم جدید کریستوفر نولان واقعا زیاد است و اساسا مفاهیم موجود در آن به خودی خود هر فردی را گیج می‌کنند.

اگرچه فیلم تنت از لحاظ علمی کاملا دقیق نیست، اما می‌توان گفت تقریبا با یک فیلم علمی روبرو هستیم. نولان قبل از آغاز فیلم برداری با کیپ تورن، فیزیکدانی که پیش­تر برای فیلم “میان ستاره­‌ای” با او همکاری کرده بود، جلساتی برگزار کرد تا مطمئن شود مفاهیم فیلم صحیح هستند.