دنده مرده چیست؟ علت و راه های جلوگیری

دنده مرده اصطلاحی در رانندگی است و زمانی رخ می دهد که رانندگان به نادرستی دنده ماشین را تعویض نمایند و پیش از شتاب گرفتن ماشین و سرعت مناسب به تعویض دنده اقدام کنند که این عمل سبب هدر رفت نیروی موتور و پایین آمدن سرعت ماشین می‌شود و به اصطلاح به آن دنده مرده می گویند. عادت به انجام دنده مرده در هنگام رانندگی می تواند خسارات جانی و مالی به دنبال داشته باشد. تجربه در رانندگی، انجام مناسب فرایند تعویض دنده ها، رسیدگی به سیستم ترمز خودرو و لرزش بدنه و … همگی از عواملی هستند که به جلوگیری از ایجاد دنده مرده کمک می کنند. به منظور کسب اطلاعات بیشتر در خصوص دنده مرده تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

دنده مرده چیست؟

دنده مرده اتفاقی است که بر اثر تعویض اشتباه دنده توسط راننده اتفاق می افتد، به عبارتی اگر دور موتور ماشین پایین بوده و راننده دنده عوض کند، دنده تعویض شده را دنده مرده می گویند. دنده مرده یکی از اشتباهات رایج در فرایند رانندگی رانندگان است که می‌تواند یکی از علل خرابی خودرو باشد. اگر حین رانندگی دنده خودرو به درستی در جای خود قرار نگیرد و در حالت رها شده قرار گیرد، دنده مرده اتفاق خواهد افتاد.

اغلب تعویض دنده در خودرو بین دور موتور ۳ تا ۴ هزار انجام می شود، در صورتی که پیش از رسیدن به چنین دور موتوری تعویض دنده اتومبیل انجام پذیرد، خودرو شتاب خود را از دست داده و نیروی لازم جهت حرکت را نداشته و کاهش ناگهانی سرعت خودرو رخ خواهد داد، به فرایند تعویض نادرست دنده خودرو که منجر به کاهش ناگهانی سرعت خودرو می شود، دنده مرده می گویند. به رانندگی با دنده مرده اصطلاحاً راه رفتن پیرمردی هم می گویند و تشابه به این دارد که خودرو سرعت ۴۰ کیلومتر بر ساعت را با دنده ۴ حرکت کند. اگر پیش از اینکه خودرو به دور موتور و شتاب لازم برسد، دنده خودرو تعویض شود، اصطلاحاً دنده مرده رخ خواهد داد.

چرا دنده مرده اتفاق می افتد؟

دنده مرده به دلایل مختلفی رخ می دهد، می توان برخی علل اتفاق این رخداد را موارد زیر در نظر گرفت:

• کم تجربه بودن راننده: زمانی که راننده تجربه لازم را نداشته باشد، به اشتباه دنده تعویض کرده و موجب خرابی خودرو در مرور زمان خواهد شد.
• خراب بودن ترمزها: در صورتی که سیستم ترمز خودرو به درستی کار نکرده و به اندازه مناسب سرعت ماشین را کاهش ندهد، ممکن است حین رانندگی با ترمز کردن سرعت خودرو بطور ناگهانی و به مقدار زیادی کاهش یابد و نیاز به تغییر دنده باشد.
• نوسان زیاد در بدنه خودرو: اگر به هر علتی بدنه خودرو لرزش زیاد داشته باشد، سبب می گردد تا دنده به حالت بازگشتی رفته و حالت دنده مرده رخ خواهد داد.
• تعویض دنده ناصحیح: اگر زمان تعویض دنده، پدال کلاچ کاملاً پایین برده نشود سبب می گردد تا در هنگام تعویض دنده، دنده به حالت برگشتی تغییر کرده و حالت دنده مرده رخ دهد.

البته در برخی شرایط استفاده از دنده مرده و کم کردن سرعت خودرو بطور ناگهانی لازم است، برای مثال اگر سرعت خودرو زیاد باشد و خودرو در حال نزدیک شدن به پیچ یا سرعت گیر باشد، در این صورت بهتر است دنده مرده انجام پذیرد.

دنده مرده چه ضررهایی برای ماشین دارد؟

دنده مرده علاوه بر خطرات جانی که برای سرنشینان خودرو ناشی از تصادفات به دنبال کاهش ناگهانی سرعت خودرو در پی دارد، می تواند خسارات مالی سنگینی ایجاد کرده و سبب خرابی سیستم دنده، ترمز و یا حتی موتور خودرو شود.

برخی افراد تصور می کنند که رانندگی با سرعت بسیار پایین می تواند طول عمر ماشین را افزایش داده و از استهلاک قطعات خودرو جلوگیری نماید، در حالی که چنین تصوری نادرست است و استفاده از دنده مرده در رانندگی سبب خراب شدن رینگ و پیستون، روغن سوزی و خط افتادن بر دیواره های بوش سیلندر می شود.

روش های پیشگیری از بروز دنده مرده

به منظور پیشگیری از خطر دنده مرده می بایست علل ایجاد دنده مرده را حتی الامکان مرتفع ساخت و در این جهت  می توان از اقدامات زیر استفاده کرد:

• استفاده از رانندگان با تجربه در خودروهای گیربکس دستی: یکی از دلایل رایج در ایجاد دنده مرده، تعویض نادرست دنده توسط رانندگان بی تجربه است. جهت پیشگیری از این امر بهتر است افراد پس از کسب تجربه لازم به رانندگی کردن مبادرت ورزند و یا رانندگی با خودروهای اتوماتیک را تجربه کنند.
• اجرای کامل و صحیح تعویض دنده: یکی از اشکالاتی که سبب ایجاد دنده مرده حتی در فرایند رانندگی، رانندگان با تجربه می شود، تعویض دنده بدون پایین نگه داشتن کلاچ خودرو است، تعویض نادرست و غیر صحیح دنده سبب دنده مرده و کاهش ناگهانی سرعت ماشین می شود. رانندگان می بایست در هنگام تعویض دنده، پیش از تعویض، کلاچ را کاملاً پایین نگه دارند و پس از تعویض دنده، پای خود را به آرامی از روی کلاچ بردارند تا تغییر سرعت ناگهانی خودرو کنترل گردد.
• ارزیابی و تعویض سیستم ترمز خودرو: در صورتی که سیستم ترمز خودرو به درستی عمل نکند و یا نوسانات زیادی در بدنه ماشین رخ دهد، دنده به طور ناگهانی تعویض شده و سرعت ماشین به طور ناگهانی کاهش می یابد. به منظور پیشگیری توصیه می گردد تا سیستم های ترمز خودرو در بازه های زمانی مشخصی تست و ارزیابی شوند، تا آسیبی بابت سیستم نامناسب ترمز متوجه خودرو نشود.
• تعویض به هنگام دنده: برای جلوگیری از دنده مرده در خودرو می بایست تعویض دنده در زمان مناسبی صورت گرفته و به تناسب سرعت و شتاب خودرو انجام شود. اگر سرعت خودرو تا ۲۵ کیلومتر بر ساعت باشد بهتر است از دنده یک، اگر سرعت بین ۲۵ تا ۵۰ کیلومتر باشد بهتر است از دنده دو، اگر سرعت بین ۵۰ تا ۷۵ کیلومتر باشد از دنده ۳، اگر سرعت بین ۷۵ تا ۱۰۰ کیلومتر باشد از دنده ۴ و در سرعت های بالاتر از ۱۰۰ کیلومتر از دنده های بعدی استفاده شود.