خشکی دیسک کمر چیست؟

خشکی دیسک کمر به دهیدراته شدن دیسک‌ بین مهره‌ها گفته می‌شود. علائم می‌توانند شامل احساس سفتی، ضعف و سوزش اعصاب باشند. روش ‌های درمانی نیز شامل مصرف داروهای خوراکی، داروهای تزریقی و عمل جراحی هستند.

ستون فقرات از ۳۳ استخوان به نام مهره تشکیل شده ‌است. بین هر مهره، یک دیسک سفت و اسفنجی وجود دارد که از ستون فقرات حمایت کرده و به عنوان جاذب ضربه عمل می‌کند.

۲۵ دیسک در ستون فقرات وجود دارد که ۲۵ تا ۳۳% از طول کل ستون فقرات را تشکیل می‌دهند.

هر دیسک از دو لایه تشکیل شده است:

• نوکلئوس پالپوزوس Nucleus pulposus (NP):  نوعی ماده‌ی ژله‌ای است که بخش داخلی دیسک را تشکیل می‌دهد. این ماده از آب، کلاژن و پروتئوگلایکن‌ها تشکیل شده و به انعطاف‌پذیری، حساسیت و جذب ضربه توسط ستون فقرات کمک می‌کند.

• آنولوس فیبروزوس Annulus fibrosus (AF): این ماده بخش خارجی دیسک را تشکیل می‌دهد، ظاهری حلقوی دارد و از بافت فیبری و سختی تشکیل شده که به حفاظت از نوکلئوس پالپوزوس کمک می‌کند.

با افزایش سن، دیسک‌ها به آرامی تجزیه می‌شوند. این امر بخشی از فرآیندی به نام بیماری دیسک دژنراتیو است.

خشکی دیسک زمانی رخ می‌دهد که بخش داخلی دیسک‌ها آب خود را از دست می‌دهند. در این حالت، نوکلئوس پالپوزوس دیگر انعطاف‌پذیر نیست و مثل یک نوار لاستیکی خشک و شکننده می‌شود.

اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری در مورد علائم، علل و گزینه‌های درمانی خشکی دیسک کمر کسب کنید، با ما همراه باشید.

خشکی دیسک کمر چه علائمی دارد؟

خشکی دیسک کمر می‌تواند به تدریج باعث مسطح شدن دیسک شود چون حجم مایعات دیسک کاهش می‌یابد. این امر می‌تواند فشار وارد بر دیسک‌ها را افزایش دهد و بر اعصاب ستون فقرات تاثیر بگذارد.

بسیاری از افراد مبتلا به بیماری‌ دیسک دژنراتیو (فرسایشی تخریبی)، هیچ علائمی ندارند، اما اولین و مهمترین نشانه‌ی خشکی دیسک، احساس سفتی در کمر است. علائم دیگر در ناحیه کمر عبارتند از:

• درد
• ضعف
• احساس سوزش
• نارسایی در قسمت پایین کمر

در صورتی که به دلیل خشکی دیسک به اعصاب فشار وارد شود، ممکن است درد به یک یا هر دو پا نیز برسد. در این حالت، موارد زیر نیز تحت تاثیر قرار خواهند گرفت:

• راه رفتن
• واکنش‌های غیر ارادی
• قدرت
• حواس
• حرکات مثانه و روده

چه عواملی باعث خشکی دیسک کمر می‌شوند؟

خشکی دیسک کمر معمولا بر اثر ساییدگی و پارگی ستون فقرات به وجود می‌آید که به صورت طبیعی و با افزایش سن رخ می‌دهند. البته عوامل دیگری هم می‌توانند باعث خشکی دیسک‌ شوند، این عوامل عبارتند از:

• روماتیسم ستون فقرات
• تنگی مجرای نخاعی
• سوء تغذیه
• فشار مکرر بر کمر، مثلا به دلیل کار سخت
• آسیب به کمر، مثلا ضربه ناشی از تصادف رانندگی، افتادن و یا آسیب ورزشی

راه‌های تشخیص خشکی دیسک

پزشک کار خود را با بررسی سابقه‌ی پزشکی و معاینه فیزیکی آغاز خواهد کرد.

در ابتدا، پزشک از شما خواهد پرسید که آیا در گذشته از ناحیه‌ی کمر دچار آسیب شده‌اید یا نه. سپس از شما می‌خواهد در مورد هر گونه علائمی که تاکنون داشته‌اید، اطلاعات بیشتری بدهید. این اطلاعات عبارتند از:

• چه علائمی دارید؟
• هر یک از این علائم را تا چه مدت احساس می‌کنید؟
• این علائم کدام یک از فعالیت‌هایتان را تحت تاثیر قرار می‌دهند؟

سپس ممکن است کمر، پاها و بازوها را معاینه کند تا درد را بررسی کند و از شما بخواهد حرکات خاصی را انجام دهید تا قدرت، دامنه‌ی حرکت و تعادلتان را بسنجد. این حرکات عبارتند از:

• راه رفتن معمولی، روی انگشتان و روی پاشنه
• بالا بردن دست‌ها و پاها

ممکن است پزشک برای ارزیابی حواس، گردش خون و عملکرد روده و مثانه آزمایش‌های اعصاب هم تجویز کند.

در نهایت برای اینکه بتواند نگاه دقیق‌تری به مهره‌ها و دیسک‌ها بیندازد، ممکن است دستور دهد که آزمایشات تصویربرداری انجام شوند. این آزمایشات عبارتند از:

• عکس رادیولوژی
• سی‌تی اسکن
• اسکن MRI

دیسک‌های دهیدراته معمولا باریکتر هستند و از انسجام کمتری برخوردارند. این تصاویر هر گونه مشکل دیگری که باعث کمر دردتان شده مثل پارگی یا فتق دیسک را هم نشان می‌دهند. امکان بروز فتق دیسک برای دیسک‌های دهیدراته بیشتر است.

خشکی دیسک چگونه درمان می‌شود؟

درمان خشکی دیسک به شدت علائم و تعداد دیسک‌های درگیر بستگی دارد.

اگر علائمتان خفیف باشند، ممکن است پزشک به شما توصیه کند:

• تناسب اندام خود را حفظ کنید
• وضعیت بدنی خوب را تمرین کنید
• از محرک‌های معمول کمر درد مثل بلند کردن اجسام سنگین اجتناب کنید.

اگر علائمتان شدیدتر باشد، گزینه‌های درمانی متعددی وجود دارند که ممکن است به شما کمک کنند. این گزینه‌ها عبارتند از:

• فیزیوتراپی: فیزیوتراپ می‌تواند به شما آموزش بدهد که چطور با تقویت ماهیچه‌های مرکزی بدن بتوانید فشار کمتری به کمر وارد کنید. همچنین می‌توانند به شما کمک کنند که وضعیت بدن خود را بهبود ببخشید و برای جلوگیری از حرکات و یا موقعیت‌هایی که ممکن است باعث بروز علائم شوند، استراتژی‌های خاصی داشته باشید.بیشتر بخوانید: تقویت عضلات کمر
• دارو: مسکن‌هایی از جمله داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن (‏ادویل)‏ و ناپروکسن (‏آلوو)‏ می‌توانند به کاهش درد کمک کنند.
• ماساژ درمانی: شل کردن ماهیچه‌های نزدیک به مهره‌های آسیب‌دیده می‌تواند به کاهش فشار دردناک به مهره‌هایتان کمک کند.
• تزریقات نخاعی: تزریق کورتیکواستروئیدها می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمرتان کمک کند.
• جراحی: در جراحی فیوژن اسپینال (جوش دادن مهره‌ها) دو مهره به طور دائم به یکدیگر متصل می‌شوند. این کار می‌تواند به استحکام ستون فقرات کمک کند و از حرکاتی که باعث درد می‌شوند جلوگیری نماید. اگر نخاع و یا ریشه‌های عصبیتان فشرده شده‌اند، ممکن است جراحی برایتان ضروری باشد.

آیا می‌توان از خشکی دیسک پیشگیری کرد؟

خشک شدن دیسک بخشی از روند طبیعی افزایش سن است و ممکن است ریشه‌ی ژنتیکی هم داشته باشد.

با این حال می‌توانید با انجام فعالیت‌های زیر سرعت پیشرفت این ضایعه را کاهش دهید:

• ورزش منظم و گنجاندن تمرین‌های تقویت کننده‌ی بالاتنه در برنامه روزانه
• انجام حرکات کششی روزانه
• حفظ تناسب اندام برای جلوگیری از وارد شدن فشار بر ستون فقرات
• اجتناب از مصرف دخانیات
• نوشیدن آب به صورت منظم
• حفظ وضعیت بدنی مناسب برای ستون فقرات