تصرف عدوانی چیست و شامل چه مواردی میشود؟
معمولاً مسائل حقوقی با پیچیدگی‌های خاصی همراه هستند که تنها کارشناسان حقوقی و وکلای متخصص در این امر می‌توانند نسبت به آن اظهار نظر کنند. البته باید توجه داشت که همه ما باید اطلاعات لازم را در مورد رویه‌های حقوقی پرکاربرد مثل قوانین مالکیت و املاک داشته باشیم. یکی از مهم‌ترین پرونده‌های حقوقی که بیشتر مربوط به املاک و مستغلات می‌باشد، تصرف عدوانی است.
برای کسب اطلاعات از جزئیات تصرف عدوانی و موارد شمول آن لطفاً تا انتهای مطلب با ما همراه شوید.
منظور از تصرف عدوانی چیست؟
هر کسی که ملک فرد دیگری را به نحو غلبه و عدوان (زور و اجبار) و بدون رضایت مالک به دست گیرد و در آن دخل و تصرف کند، مرتکب تصرف عدوانی شده است. تصرف عدوانی معمولاً تصرفی است که در مال غیر منقول و بدون رضایت مالک صورت می‌گیرد. در معنی عام و از نظر حقوقی هر گونه خارج شدن مال از استیلا و تصرف مالک بدون رضایتش تصرف عدوانی به حساب می‌آید.
برای اینکه طرح دعوی تصرف عدوانی مورد پذیرش قرار بگیرد سه رکن اصلی لازم است:
- سابقه تصرف خوان (ملک سابقاً در تصرف خواهان بوده باشد)
- ادامه تصرف خوانده (در زمان طرح دعوی ملک در تصرف خوانده باشد)
- عدوانی بودن تصرف (ملک بودن رضایت خواهان در تصرف خوانده باشد)
انواع تصرف عدوانی
بر اساس متن قانون تصرف عدوانی به دو نوع متداول تقسیم میشود. تصرف عدوانی کیفری و حقوقی که هر کدام شرایط خاصی دارند و در صورتی که به اثبات برسند، مجازات متفاوتی را در نظر می‌گیرد. توجه داشته باشید که اگر تحت عنوان یکی از این تصرف‌ها اعلام دعوی کنید، نمی‌توانید آن را تغییر دهید. در ادامه با جزئیات انواع تصرف عدوانی آشنا می‌شویم:
-
تصرف عدوانی کیفری
تصرف عدوانی کیفری به معنای تصرفی مالی است که به شخص دیگری تعلق داشته و فرد متصرف از این موضوع آگاهی دارد. از نظر قانون تصرف عدوانی کیفری جرم محسوب میشود و از آنجایی که این کار اغلب با زور و اجبار صورت می‌گیرد، در صورت اثبات شخص از یک ماه تا یک سال به حبس محکوم میشود. این تصرف برای اموال غیر منقول لحاظ می‌گردد و فردی که قادر باشد مالکیت بر ملک را ثابت کند در دادگاه پیروز خواهد بود.
برای طرح دعوی تصرف کیفری ثبت شکایت کیفری لازم است.
-
تصرف عدوانی حقوقی
در تصرف عدوانی حقوقی مالک اثبات جرم فرد خاطی را مد نظر قرار نمی‌دهد و تنها به دنبال تصرف مجدد مال خودش است. در این نوع تصرف رکن روانی نقش بسیار تاثیرگذاری در رویه دادگاه دارد؛ یعنی باید برای دادگاه مشخص شود که فرد می‌دانسته مال متعلق به غیر بوده یا خیر.
توجه داشته باشید که در تصرف عدوانی حقوقی نیازی به احراز مالکیت قبلی نیست اما طبق ماده ۶۹۰ در تصرف کیفری باید احراز مالکیت انجام شود؛ در واقع در این تصرف شما باید تنها نسبت به عدم مالکیت یک فرد طرح دعوی کنید و لازم نیست خودتان مالک مال باشید. برای طر ح دعوی تصرف حقوقی، تقدیم دادخواست حقوقی کافی است.
بیشتر بخوانید: انحصار وراثت چیست و چه مراحلی دارد؟ [۰ تا ۱۰۰]
تصرف عدوانی شامل چه مواردی میشود؟
تصرف عدوانی یک تعریف کلی دارد که هر گونه تصرف با توجه به این تعریف شامل آن میشود. متداول‌ترین موارد تصرف عدوانی شامل:
- دیوارکشی، تعیین حد فاصل، از بین بردن مرز قانونی، نهر کشی، پی کنی، کرت بندی، امحای مرز، حفر چاه در غرس اشجار و زراعت در اراضی مزروعی مثل جنگل‌ها و مراتع
- تصرف در اراضی ملی، باغ‌ها، قلستان‌ها، مزارع کشت شده، منابع آب، پارک ملی، چشمه سار، نهرهای طبیعی و …
- تصرف در تاسیسات کشاورزی، دامپروری، دامداری، اراضی موروثی
- تصرف در املاک متعلق به دولت، شرکت‌های وابسته به شهرداری، املاک و محبواست اوقاف برای مصارف عمومی و عامل المنفعه،
- تصرف در شرکت‌ها و املاک متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی که برای ذی حق معرفی کردن خود صورت گرفته
- در صورتی که تصرف در اموال غیر بدون اجازه مالک، سازمان محیط زیست،سازمان دولتی، مراجع ذی صلاح و … صورت گیرد و آگاهی فرد از تصرف احراز گردد، فرد خاطی علاوه بر بازگرداندن مال به ۱ تا ۱۲ ماه حبس محکوم میشود.
تفاوت‌های تصرف عدوانی و دعوای خلع ید
بسیاری ممکن است دعوای خلع ید و تصرف عدوانی را به اشتباه یکسان تصور کنند. این دو دعوی در ظاهر شباهت‌های زیادی به یک دیگر دارند اما در دادگاه‌ها این دو مورد کاملاً متمایز هستند و شما عزیزان برای احقاق حق خود باید از لفظ و شرایط صحیح آگاهی داشته باشید. در ادامه تفاوت‌های این دو مسئله حقوقی را بررسی می‌کنیم:
اولین و اصلی‌ترین تفاوت میان تصرف عدوانی و دعوای خلع ید مربوط به اموال غیر منقول است که تصرف عدوانی تنها مربوط به اموال غیر منقول است اما دعوای خلع ید علاوه بر آن اموال منقول را نیز شامل میشود. همچنین در دعوای خلع ید حتماً باید رای قطعی صادر شود تا لازم الاجرا شود اما در تصرف عدوانی چنین حکمی لازم نیست.
در دعوای خلع ید مالک باید مالکیت خود را بر اموال منقول و غیر منقول ثابت کنید و به سند مالکیت احتیاج دارید؛ اما در دعوای تصرف عدوانی کافی است تصرف خود را اثبات نمایید و این برای موارد اجاره مهم است. به طور کلی باید گفت که در دعوای خلع ید مالک باید مالکیت خود را به اثبات برساند اما در دعوای تصرف، تنها تصرف مجدد اموال است که مورد بحث قرار می‌گیرد.
تصرف عدوانی مستاجر چگونه است؟
تصرف عدوانی مستاجر یکی از مسائلی است که به کرات رخ می‌دهد و معمولاً به این صورت است که مستاجر از تصرفات صاحب خانه در ملک استیجاری خود ناراضی هستند. این مسئله برای بخش‌های متفاوتی از انواع ملک‌های غیر منقول اتفاق می‌افتد. توجه داشته باشید که مستاجر تنها با استفاده از اجاره نامه خود می‌تواند تصرف در ملک را به اثبات رسانده و حتی برای تصرف عدوانی کیفری نیز اقدام کند.
تصرف عدوانی پارکینگ چگونه است؟
تصرف عدوانی پارکینگ یکی دیگر از موارد پرتکرار تصرف عدوانی است که به ساختمان‌ها مربوط میشود. در برخی موارد ممکن است مالک بدون رضایت مستاجر از پارکینگی استفاده کند که مستاجر حق استفاده از آن را دارد. بنابراین مستاجر در این موارد می‌تواند بر اساس حقوق خود به ارائه دادخواست کند. در برخی موارد نیز ممکن است فرد به دلیل استفاده همسایه خود از پارکینگ شکایت داشته باشد.
تصرف عدوانی در ملک مشاع
دعوا در ملک مشاع یکی از مشکلات رایجی است که در ساختمان‌ها و به خصوص آپارتمان‌های بزرگ اتفاق می‌افتد. در این املاک هر فرد اجازه دارد تا جایی که در قرارداد او ذکر شده در آن تصرف داشته باشد؛ بنابراین در صورتی که شریک مشاع شما در ساختمان از محدوده خود تجاوز کرده و بخشی از سهم شما را نیز به تصرف خود درآورده، می‌توانید دادخواست تصرف عدوانی را به دادگاه ارائه کنید.
رد اتهام تصرف عدوانی
برای رد اتهام تصرف عدوانی حتماً باید شرایط خاصی که در قسمت اول ذکر کردیم را داشته باشید؛ به طور کلی یعنی بتوانید تصرف قبلی خود بر ملک را به اثبات رسانید. یکی از فاکتورهای مهم در مورد رد اتهام این پرونده‌ها زمان است؛ در صورتی که میزان تصرف کمتر از یک سال باشد احتمال زیادی وجود دارد که دادگاه آن را رد کند. کمک گرفتن از یک وکیل توانا و متخصص در امور ملکی می‌تواند به کاهش مسائل شما و کسب نتایج بهتر کمک کند.
- عالی