کاربرد و ویژگی های اسید بوریک و اسید سیتریک در صنایع
اسید بوریک و اسید سیتریک دو ترکیب شیمیایی پرکاربرد در صنایع هستند. اسید بوریکوم، بورات هیدروژن، اسید بورایک و اسید ارتوبوریک نام های دیگر اسید بوریک هستند. اسید سیتریک که به عنوان جوهر لیمو نیز شناخته می شود یکی از رایج ترین ترکیبات نگهدارنده و طعم دهنده در صنایع غذایی است.
اسید بوریک چیست؟
اسید بوریک یک اسید لوئیس با فرمول شیمیایی H3BO3است. این اسید از چهار اتم اکسیژن، یک اتم فسفر و سه اتم هیدروژن تشکیل شده است. اسید بوریک به طور طبیعی در آب دریا یافت می شود و از زمان های قدیم به دلیل فواید شناخته شده توسط انسان ها استفاده می شده است. برخی از گیاهان و میوه ها نیز حاوی این اسید هستند. اسید بوریک دارای خواص ضد میکروبی ملایم در برابر آلودگی های مسری یا باکتریایی است. خواص ضدعفونی کننده اسید بوریک به کاهش ناراحتی چشم و از بین بردن سموم مختلف از چشم ها مانند مه قهوه ای، کلر یا ترکیبات مصنوعی کمک می کند.
کاربرد اسید بوریک
اسید بوریک یک ضدعفونی کننده رایج است که برای درمان بریدگی های کوچک و سوختگی ها استفاده می شود. علاوه بر این، در پانسمان های دارویی و ساخت مرهم نیز کاربرد دارد.
- خواص ضد قارچ
اسید بوریک در برابر کاندیدا آلبیکنس، عامل شایع عفونت های مخمری و گونه های مقاوم به دارو مانند کاندیدا گلابرادا موثر است.
- سوزش چشم
باکتری های مرتبط با خارش یا خشکی چشم می توانند منجر به تشدید تحریک چشم شوند. شستشوی چشم تحت نظر پزشک با اسید بوریک مخلوط با آب و نمک اپسوم می تواند یک تسکین طبیعی برای این مشکلات باشد.
- عفونت گوش
برخی از قطره های گوش درمان عفونت های شایع گوش حاوی اسید بوریک هستند، موثر است.
- کنترل کک
اسید بوریک می تواند به در رهایی از کک های روی فرش مفید باشد. آفات جذب اسید بوریک می شوند، آن را می خورند و در نهایت می میرند.
- درمان آکنه
برخی از افراد مستعد آکنه از این ترکیب برای جلوگیری از بروز جوش استفاده می کنند. به خاطر داشته باشید که استفاده از اسید بوریک روی پوست ممکن است باعث تحریک شود.
- از بین بردن کپک
با استفاده از یک ماده پاک کننده موثر مانند اسید بوریک، می توانید به حذف کپک از خانه خود کمک کنید. برخی افراد در مقایسه با پاک کننده های شیمیایی، اسید بوریک را ترجیح می دهند زیرا سمیت کمتری دارد.
- ضد عفونی کننده زخم
زخم ها در برابر باکتری ها آسیب پذیر هستند و این امر می تواند منجر به عفونت شود. مهم است که زخم ها را به خوبی تمیز کنید تا بدون عارضه بهبود یابند. برای این منظور یک توپ پنبه ای آغشته به اسید بوریک می تواند زخم های ساده مانند خراش ها را تمیز کرده و از عفونت جلوگیری کند.
اسید سیتریک چست؟
اسید سیتریک یک اسید آلی محلول در آب است که به صورت پودر کریستالی و سفید رنگ وجود دارد. این اسید ظرفیت بافری قابل توجهی در آب از خود نشان می دهد. این اسید متعلق به اسیدهای AHA یا آلفا هیدروکسی است و به طور طبیعی در لیمو و مرکباتی مانند پرتقال و مویز سیاه، توت فرنگی و آناناس یافت می شود.
اسید سیتریک به شکل کریستال های سفید و بی بو در بازار مواد شیمیایی مبادله می شود. این ترکیب دارای خواص گوناگونی است و وقتی به محصولات اضافه می شود، PH آنها را کاهش می دهد. اسیدی شدن باعث ماندگاری بیشتر اقلام خوراکی می شود. PH پایین، همچنین تضمین می کند که ویتامین ها، عناصر کمیاب یا آنتی اکسیدان های موجود در غذا پایدارتر مانده و بهتر جذب می شوند. اسید سیتریک در ترش کردن طعم محصولات نیز موثر است.
به طور کلی اسید سیتریک به حفظ رنگ اصلی محصولات مانند میوه ها و سبزیجات کمک می کند. اسید سیتریک ماده ای بی خطر در نظر گرفته می شود که در صورت مصرف متعادل، عوارض جانبی مضری ایجاد نمی کند.
کاربرد اسید سیتریک
کاربردهای اسید سیتریک شامل استفاده از آن به عنوان تقویت کننده طعم، تنظیم کننده pH، نگهدارنده، عامل کیلیت، تثبیت کننده و آنتی اکسیدان است.
در تولید نوشیدنی ها، از اسید سیتریک برای متعادل کردن شیرینی و اضافه کردن طعم ترش به آنها استفاده می شود. در صنعت نساجی، سیترات به عنوان عامل کف کننده برای بهبود نرمی منسوجات کاربرد دارد. سیترات همچنین در صنایع شوینده به عنوان جایگزینی برای فسفات در مواد شوینده مورد استفاده قرار می گیرد تا از اثرات مخرب زیست محیطی آن را حذف نماید. از سیتریک اسید در داروسازی برای اصلاح pH و همچنین به عنوان یک آنتی اکسیدان در حفظ ویتامین ها استفاده می شود.
اسید سیتریک در صنایع آرایشی و بهداشتی نیز کاربرد دارد. اسید سیتریک همچنین به عنوان یک افزودنی در خوراک دام استفاده می شود. این ماده اثر نگهدارنده روی خوراک دارد و جذب فسفر و طعم خوراک را بهبود دهد.
اسید سیتریک خاصیت چسبندگی و غلیظ کنندگی دارد و به همین دلیل به سس ها، مربا یا ژله ها اضافه می شود. این ماده همچنین در صنایع شیرینی پزی و نانوایی به عنوان عامل پف کننده به جوش شیرین اضافه می شود. اسید سیتریک یک افزودنی غذایی است که بر روی برچسب مواد غذایی به عنوان E330 ذکر می شود. همانطور که قبلا گفته شد، این ماده عمر مفید محصولات را افزایش می دهد و به حفظ رنگ آنها کمک می کند. اسید سیتریک همچنین تضمین می کند که غذاها اسیدیته مناسب را حفظ می کنند.
اسید سیتریک نه تنها در تغذیه انسان، بلکه در مکمل های حیوانات نیز یافت می شود. مکمل اسید سیتریک تاثیر مثبتی بر عملکرد و معدنی شدن استخوان جوجه های گوشتی و رشد بهتر آنها دارد. به لطف افزودن اسید سیتریک، خوراک آنها نه تنها برای مدت طولانی تری تازه می ماند، بلکه خوشمزه تر نیز می شود و وزن حیوانات را افزایش می دهد.
محبوب ترین خاصیت اسید سیتریک در صنایع تولید لوازم آرایشی، توانایی آن در روشن کردن اپیدرم است؛ و به همین دلیل از آن به عنوان یکی از مواد تشکیل دهنده محصولات روشن کننده پوست استفاده می شود. علاوه بر این، اسید سیتریک با صاف کردن چین و چروک ها از پیری پوست جلوگیری می کند. این ترکیب بر تعداد گلیکوزامینوگلیکان های موجود در پوست که وظیفه آنها پر کردن فضاهای بین سلولی است، تاثیرگذار است. به این ترتیب، اسید نتیجه پوست مرطوب شده و از افتادگی آن جلوگیری می شود.
سیتریک اسید همچنین دارای اثر لایه برداری ملایم است و به عنوان یک ماده موثر در اسکراب، اثر سایر اسیدهای مورد استفاده را افزایش می دهد. همچنین وجود آن محصولات مراقبت از مو موجب کاهش pH شده و موها را براق تر و صاف تر می کند.