جشن میانه بهار / جشن بهاربد؛ روز شیراز
اردیبهشت که می‌رسد، شیراز دیگر فقط یک شهر نیست؛ رؤیایی است که به حقیقت پیوسته. هوا لبریز از عطر سرمست‌کننده بهار نارنج می‌شود، باغ‌ها جامه‌های رنگارنگ شکوفه بر تن می‌کنند و نسیمی خنک، روح را نوازش می‌دهد. در این میان، ۱۵ اردیبهشت همچون نگینی بر انگشتر این ماه می‌درخشد؛ روزی که رسماً به نام “روز شیراز” شناخته می‌شود. اما آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید چرا این روز خاص انتخاب شده؟ آیا این نام‌گذاری تنها به اوج زیبایی بهاری شیراز در این زمان اشاره دارد، یا رازی کهن‌تر در پس آن نهفته است؟ سفری کوتاه به ژرفای تاریخ نشان می‌دهد که این روز، پیوندی عمیق و شگفت‌انگیز با جشنی باستانی به نام “جشن بهاربد” یا “جشن میانه بهار” دارد. با ما همراه باشید تا این پیوند فراموش‌شده را کشف کنیم و دریابیم چرا ۱۵ اردیبهشت، چیزی فراتر از یک تاریخ در تقویم است.
جشن بهاربد پژواک شادی در ایران باستان
هزاران سال پیش، نیاکان ما در ایران‌زمین، پیوندی عمیق با طبیعت و چرخش فصول داشتند. آن‌ها در هر فصلی، موهبت‌های الهی را جشن می‌گرفتند. یکی از مهم‌ترین این جشن‌ها، “گاهنبار میدیوزَرِم” یا همان “جشن میانه بهار” (جشن بهاربد) بود که تقریباً مصادف با اواسط اردیبهشت امروزی برگزار می‌شد.
- فلسفه جشن: بهاربد، جشن سپاسگزاری از اهورامزدا برای آفرینش گیاهان و سرسبزی زندگی‌بخش زمین بود. زمانی که طبیعت در اوج شکوه و باروری خود قرار داشت، مردم گرد هم می‌آمدند تا نعمات را شکر گویند و پیوندهای اجتماعی خود را با شادی و بخشش محکم‌تر کنند.
- نماد زندگی و رویش: این جشن نمادی از پیروزی زندگی بر سکون زمستان و تجدید حیات در طبیعت بود. گرد هم آمدن، نیایش، خواندن سرودهای شاد و سهیم شدن در خوراکی‌ها، بخشی از آیین‌های این جشن کهن بود که روح جمعی و امید به آینده را تقویت می‌کرد.
۱۵ اردیبهشت، روز شیراز
سال‌ها بعد، در دوران معاصر، تصمیم گرفته شد تا روزی به نام شهر شعر و ادب، شیراز، نام‌گذاری شود. انتخاب ۱۵ اردیبهشت برای این منظور، تصادفی نبود. اگرچه شاید در نگاه اول، اوج زیبایی آب و هوایی و شکوفایی طبیعت شیراز در این زمان، دلیل اصلی به نظر برسد، اما نگاهی عمیق‌تر، ارتباط معنایی آن با روح جشن باستانی بهاربد را آشکار می‌کند:
- تلاقی زیبایی و تاریخ: ۱۵ اردیبهشت دقیقاً زمانی است که شیراز، همانند مفهوم جشن بهاربد، در کمال زیبایی، سرسبزی و طراوت قرار دارد. گویی روح آن جشن کهن، در کالبد امروز شیراز حلول کرده است.
- مرکزیت فرهنگی و طبیعی: شیراز به عنوان مهد فرهنگ، هنر و تمدن، و شهری که طبیعت و تاریخ را به زیبایی در هم آمیخته، شایسته روزی بود که نماد کامل “زندگی”، “رویش” و “زیبایی” باشد – مفاهیمی که در قلب جشن میانه بهار جای داشتند.
- انتخابی هوشمندانه: این انتخاب، آگاهانه یا ناخودآگاه، پیوندی دوباره بین هویت امروز شیراز و ریشه‌های عمیق فرهنگی ایران باستان برقرار کرد و بهترین زمان را برای معرفی تمام جاذبه‌های این شهر منحصربه‌فرد به جهانیان، تثبیت نمود.
شیراز در نیمه اردیبهشت، تجربه بهشتی دست‌یافتنی
قدم زدن در شیرازِ ۱۵ اردیبهشت، تجربه‌ای چندحسی است:
- عطر: هوایی که استشمام می‌کنید، ترکیبی جادویی از بوی بهار نارنج، گل‌های محمدی و نم باران احتمالی است.
- رنگ: از سبزی شاداب باغ ارم و دلگشا گرفته تا صورتی لطیف مسجد نصیرالملک در نور صبحگاهی و آبی فیروزه‌ای کاشی‌کاری‌ها، همه جا ضیافت رنگ برپاست.
- صدا: همهمه شاد مردمی که در حافظیه و سعدیه گرد آمده‌اند، نوای دلنشین پرندگان در باغ‌ها و شاید موسیقی خیابانی هنرمندان محلی.
- طعم: لذت خوردن یک فالوده شیرازی اصیل یا نوشیدن شربت بهار نارنج خنک در این هوا، خاطره‌ای فراموش‌نشدنی می‌سازد.
دیدن مکان‌هایی چون باغ ارم، نارنجستان قوام، باغ عفیف آباد، حافظیه، سعدیه، مسجد وکیل و بازار وکیل در این روز، لطف دیگری دارد. بسیاری از رویدادهای فرهنگی و هنری نیز معمولاً در همین ایام برنامه‌ریزی می‌شوند تا جشن شهر، کامل شود.
چرا شناخت این پیوند اهمیت دارد؟
درک ارتباط بین روز شیراز و جشن باستانی بهاربد، فراتر از یک دانستنی تاریخی است:
- تقویت هویت: به ما کمک می‌کند تا ریشه‌های فرهنگی عمیق‌تر خود را بشناسیم و به آن افتخار کنیم.
- افزایش جذابیت گردشگری: روایت این داستان غنی، به جای تمرکز صرف بر زیبایی‌های ظاهری، به گردشگری شیراز عمق و معنای بیشتری می‌بخشد.
- ایجاد حس تعلق: شهروندان شیرازی با آگاهی از این پیشینه، حس تعلق و دلبستگی عمیق‌تری به شهر خود پیدا می‌کنند.
۱۵ اردیبهشت، روز شیراز، تنها یک تاریخ در تقویم یا نماد زیبایی بهاری نیست؛ بلکه پژواکی از یک جشن کهن ایرانی، جشن بهاربد، است که شکرگزاری، زندگی و شادمانی را پاس می‌داشت. این روز، دعوتی است به تجربه شیراز در اوج شکوهش، شهری که در هر گوشه‌اش، شعر و تاریخ و عطر بهار نارنج جاریست. بیایید این میراث گران‌بها را بشناسیم، گرامی بداریم و زیبایی‌هایش را با دیگران به اشتراک بگذاریم.
🌸روز شیراز، این میراث‌دار جشن باستانی بهاربد، بر همه عاشقان ایران و فرهنگ ایرانی فرخنده باد!
- عالی