از سردردهای خوشه ای چه می دانید
سردرد خوشه ای حالتی از سردرد است که در آن بیمار به‌صورت دوره‌ای دچار دردهای شدید و آزاردهنده در سر می‌شود و بعد از مدتی تسکین می‌یابد.
این دوره‌های سردرد منظم نیستند و ممکن است فرد در یک روز چند بار دچار سردرد شود و پس از هر بار نیز دوره بدون درد را تجربه کند.
سردردهای خوشه‌ای در سنین مختلف دیده می‌شود اما بیشتر مبتلایان معمولا افراد نوجوان و میانسال هستند. این عارضه ممکن است باعث بروز سردردهای خیلی شدید و آزاردهنده شود.
سردردهای خوشه‌ای در مدل‌های مختلفی وجود دارند که قبل از بررسی علت و راه‌های درمان، بهتر است با انواع این سردرد آشنا شویم. برای آگاهی از این موارد تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
معرفی انواع سردرد خوشه ای
به‌طور کلی سردردهای خوشه در ۲ نوع اپیزودیک و مزمن وجود دارند که به شرح زیر هستند:
- فردی که به سردردهای خوشه‌ای اپیزودیک دچار است معمولا بین یک هفته تا یک‌سال دچار سردرد شده و پس از آن با دوره یک ماهه یا بیشتر بدون درد مواجه می‌شود.
- سردردهای مزمن خوشه‌ای معمولا در دوره‌های یک‌ساله یا بیشتر رخ می‌دهند و بعد از آن دوره بدون سردرد کمتر از یک ماه به‌وجود می‌آید.
سردرد خوشه ای مزمن یا اپیزودیک ممکن است برای همه افراد مبتلا به سردردهای خوشه‌ای اتفاق بیفتد. یعنی احتمال تغییر نوع بیماری وجود دارد.
سردردهای خوشه‌ای چه تفاوتی با دیگر سردردها دارند؟
سردردهای مختلف معمولا پیش از شروع، علائمی مانند اختلالات بینایی و وجود هاله‌ای جلوی دید را از خود بروز می‌دهند، اما سردرد خوشه ای در بیشتر مواقع به‌صورت ناگهانی شروع می‌شود.
این نوع سردرد ممکن است در زمان بیداری رخ دهد اما معمولا چند ساعت بعد از به خواب‌رفتن شروع شده در بسیاری از موارد آنقدر شدت دارد که فرد از خواب می‌شود.
سردردهای خوشه‌ای اغلب در یک‌طرف سر رخ می‌دهند و امکان اینکه جهت عوض شده و درد در اطراف یا پشت احساس شود نیز وجود دارد.
اگر بخواهیم آن را توصیف کنیم باید گفت مانند یک سوزش یا درد سوراخ‌کننده شدید، دائمی و عمیق در سر احساس می‌شود. در برخی افراد ممکن است درد به بخش‌های دیگر مانند دندان‌ها، شقیقه‌ها، گردن، پیشانی یا شانه‌ها نیز منتقل شود.
از دیگر نشانه‌هایی که می‌توانند به‌همراه سردردهای خوشه‌ای در همان سمتی که درد وجود دارد ظاهر شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حساسیت به نور
- افتادگی پلک
- گرفتگی یا آبریزش بینی
- قرمزی چشم
- حالت تهوع
- تورم اطراف یک یا هر ۲ چشم
- قرمزی صورت
علل به‌وجود آمدن سردردهای خوشه‌ای
دردی که در این نوع سردرد احساس می‌شود به‌دلیل تغییر اندازه شریان‌هایی است که وظیفه انتقال خون به مغز و دیگر نقاط صورت را دارند.
گشادشدن این رگ‌ها باعث ایجاد فشار روی عصب ۳ قلویی که انتقال احساسات از صورت به مغز را انجام می‌دهد، خواهد شد.
همچنین به گفته برخی محققان بروز ناهنجاری در هیپوتالاموس می‌تواند باعث بروز سردرد خوشه ای شود. این ناحیه کوچک مغز وظیفه تنظیم دمای بدن، خواب و ترشح هورمون‌ها را برعهده دارد.
از دیگر علت‌های ایجاد سردردهای خوشه‌ای می‌توان به آزادشدن ناگهانی سروتونین که باعث تنظیم خلق‌وخو می‌شود یا هیستامین که ماده شیمایی برای مبارزه با عوامل آلرژی‌زا است اشاره کرد.
نحوه تشخیص سردردهای خوشه‌ای
برای تشخیص سردردهای خوشه‌ای باید به پزشک مراجعه کنید تا با بررسی وضعیت جسمی و علائم، شما را از نظر فیزیکی و عصبی معاینه کند. همچنین تجویز آزمایش‌هایی مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن برای یافتن دیگر علت‌‌ها نیز ممکن است.
درمان سردرد خوشه‌ای چگونه است؟
این سوال که آیا سردرد خوشه ای خطرناک است؟ برای بسیاری از افراد قبل از درمان پیش می‌آید. درواقع باید گفت سردرد می‌تواند آزاردهنده باشد اما به مغز آسیب نمی‌رساند.
در بسیاری از مواقع پزشک برای پیشگیری از بروز سردردهای خوشه‌ای دارو تجویز می‌کند. برخی داروها نیز علائم و درد را کاهش می‌دهند. در ادامه با این موارد آشنا می‌شویم.
مصرف داروهای ضددرد
این داروها معمولا بعد از شروع درد باید مصرف شوند تا آن را تسکین دهند. راه‌های درمانی بعد از بروز سردرد به شرح زیر هستند:
-
داروهای تریپتان
داروهای تریپتان می‌توانند به انقباض عروق خونی کمک کنند در نتیجه سردرد کاهش می‌یابد. رایج‌ترین این داروها اسپری بینی به‌نام سوماتریپتان است.
-
داروی DHE
داروی بسیار قوی به‌نام دی‌هیدروارگوتامین که باید به‌صورت تزریقی استفاده شود، می‌تواند سردرد خوشه ای را خیلی سریع درمان کند. این دارو را نباید همراه سوماتریپتان مصرف کرد.
-
کرم موضعی کپسایسین
استفاده از این کرم نیز بعد از شروع درد می‌تواند به شما در تسکین آن کمک کند. تنها کافی‌است کرم موضعی کپسایسین را روی نواحی دارای درد بمالید.
-
اکسیژن
پس از شروع سردرد می‌توانید با تنفس اکسیژن ۱۰۰ درصد خالص تا حدودی به رفع علائم و تسکین سردرد خود کمک کنید.
مصرف داروهای پیشگیرانه
استفاده از برخی داروهای پیشگیرانه می‌تواند تا حدودی از بروز سردردهای خوشه‌ای جلوگیری کنند. البته شاید همیشه این اثر را نداشته باشند اما حداقل تعداد دفعات سردرد را کاهش می‌دهند.
- داروهای استروئیدی که باعث کاهش التهاب اعصاب می‌شوند مانند پردنیزون
- داروهایی که باعث شل‌شدن رگ‌های خونی می‌شوند مانند پروپرانول و وراپامیل
- داروهای ضدافسردگی
- داروی ارگوتامین که می‌تواند از گشادشدن رگ‌های خونی پیشگیری کند.
- کربنات لیتیوم
- داروهایی مانند باکلوفن که شل‌کننده عضلات هستند.
- مصرف داروهای ضدتشنج مانند والپروئیک اسید و توپیرامات
عمل جراحی برای درمان سردرد خوشه ای
درصورتی‌که هیچ‌کدام از روش‌های درمانی موثر نبودند پزشک می‌تواند از طریق جراحی عصب ۳ قلو را از کار بیندازد تا سردردهای خوشه‌ای به‌طور کامل درمان شوند.
جراحی برای بسیاری از بیماران به‌صورت ۱۰۰ درصد قطعی جواب داده اما عوارض جدی نیز به‌همراه دارد. مهم‌ترین خطری که این جراحی به‌همراه دارد بی‌حسی دائمی صورت است. به همین دلیل نیز در موارد نادری این روش پیشنهاد می‌شود.
آیا درمان سردردهای خوشه ای در خانه امکان‌پذیر است؟
نمی‌توان راه درمان خانگی برای این بیماری درنظرگرفت اما راه‌کارهای زیر تا حدودی از بروز سردرهای خوشه‌ای جلوگیری می‌کنند.
- عدم مصرف الکل
- عدم مصرف کوکائین
- عدم مصرف تنباکو
- عدم انجام فعالیت‌های سنگین
- حمام نکردن با آب داغ
- قرار نگرفتن در هوای گرم
همچنین غذاهای هوای نیترات زیاد می‌توانند در بروز سردرد موثر باشند. عدم مصرف این مواد غذایی که شامل بیکن، هات داگ و گوشت‌های کنسروشده است می‌تواند در کاهش سردردهای خوشه‌ای تاثیرگذار باشد.
سردردهای خوشه‌ای آسیبی به مغز وارد نمی‌کنند اما از آنجایی که بسیار آزاردهنده‌اند و می‌توانند در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد کنند، بهتر است خیلی زود برای درمان‌ها اقدام کنید.
به گفته دکتر مغز و اعصاب شیراز البته هیچ درمان قطعی برای این سردردها وجود ندارد اما به‌کارگیری راه‌کارهای گفته‌شده و مصرف برخی داروها به شما کمک می‌کند تا دفعات سردردهای خوشه‌ای را کاهش یا حتی به‌طور کامل آنها را برطرف کنید.
سردرد خوشه ای به نوعی از سردرد گفته می‌شود که به‌صورت دوره‌ای در فرد رخ داده و پس از آن، تسکین می‌یابد. فاصله بین دوره‌ها در هر بیمار متغیر است.
این سردرد به ۲ صورت اپیزودیک و مزمن وجود داشته که برای بیماران ابتلا به هر کدام ممکن است. سردردهای خوشه‌ای خطرناک نیستند اما می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند.
برای درمان سردردهای خوشه‌ای معمولا استفاده از داروهای مختلف توصیه می‌شود. برخی از داروها نیز می‌توانند از بروز درد پیشگیری کنند.
- عالی