آداب و رسوم نوروز در مناطق مختلف ایران

512

نوروز، به‌عنوان یکی از کهن‌ترین و مهم‌ترین جشن‌های ایرانی، در مناطق مختلف ایران با آداب و رسوم متنوع و رنگارنگی برگزار می‌شود. این تنوع به دلیل فرهنگ غنی، تاریخ طولانی و تفاوت‌های قومیتی و جغرافیایی در ایران است. در ادامه به برخی از آداب و رسوم نوروز در مناطق مختلف ایران اشاره می‌کنم:

کردستان

۱.    کردستان

در مناطق کردنشین ایران، نوروز با شور و شوق خاصی برگزار می‌شود و یکی از مهم‌ترین جشن‌های فرهنگی محسوب می‌شود.

  • آتش‌افروزی: در شب نوروز، بر روی پشت‌بام‌ها یا تپه‌ها آتش روشن می‌کنند و به رقص و پایکوبی می‌پردازند. این آتش نماد پاکی و دفع شر است.
  • هه‌لپه‌رکی (رقص کردی): رقص گروهی کردی یکی از بخش‌های اصلی جشن نوروز است که با نواختن سازهای سنتی مانند دف و سرنا همراه است.
  • هدیه نوروزی: در برخی مناطق کردستان، رسم است که خانواده‌ها به یکدیگر هدیه‌های نوروزی مانند شیرینی‌های سنتی، تخم‌مرغ رنگی و لباس نو هدیه می‌دهند.
  • میر نوروزی: در برخی مناطق، شخصی به‌عنوان “میر نوروزی” انتخاب می‌شود که به‌صورت نمادین برای چند روز حاکم منطقه می‌شود و با طنز و شوخی، مردم را سرگرم می‌کند.

پیشنهاد عصر ۵شنبه: بهترین مقاصد سفر برای بهار ۱۴۰۴

آذربایجان

۲.    آذربایجان

در مناطق آذری‌زبان، نوروز با آیین‌های ویژه‌ای همراه است که بسیاری از آن‌ها ریشه در فرهنگ ترکی و ایرانی دارند.

  • تکم‌چی: یکی از آیین‌های سنتی در آذربایجان، اجرای نمایش تکم‌چی است. تکم‌چی‌ها با عروسک‌های چوبی به شکل بز (نماد برکت) در کوچه‌ها می‌چرخند، اشعاری می‌خوانند و نوید بهار را می‌دهند.
  • چهارشنبه‌سوری: مراسم چهارشنبه‌سوری در آذربایجان با پریدن از روی آتش و خواندن اشعار به زبان ترکی آذربایجانی همراه است.
  • سمنو پختن: پختن سمنو یکی از رسوم مهم نوروز در این منطقه است که به‌عنوان نماد برکت و فراوانی انجام می‌شود.
  • تخم‌مرغ بازی: در روزهای نوروز، بازی‌های سنتی مانند تخم‌مرغ جنگی (تخم‌مرغ شکستن) در میان کودکان و بزرگسالان رایج است.

اگر درنظر دارید امسال سفره هفت سینی متفاوت بچینید مقاله ایده های جدید برای تزیین سفره هفت سین را مطالعه نمایید.

گیلان

۳.    گیلان و مازندران

در مناطق شمالی ایران، نوروز با آیین‌هایی همراه است که بسیاری از آن‌ها با طبیعت و کشاورزی گره خورده‌اند.

  • نوروزخوانی: در گیلان و مازندران، افرادی به نام “نوروزخوان” پیش از فرا رسیدن نوروز به روستاها می‌روند و با خواندن اشعار و ترانه‌های محلی، آمدن بهار را نوید می‌دهند. مردم نیز به آن‌ها هدیه‌هایی مانند برنج، تخم‌مرغ یا شیرینی می‌دهند.
  • آتش‌افروزی: در برخی مناطق گیلان، رسم روشن کردن آتش در شب نوروز وجود دارد که به‌منظور دفع بلا و شر انجام می‌شود.
  • پخت شیرینی‌های سنتی: پخت شیرینی‌ها و غذاهای محلی مانند “رشته‌خشکار” در گیلان و “پشت‌زیک” در مازندران از رسوم رایج است.
  • عروس گوله: در برخی مناطق مازندران، عروسک‌هایی به نام “عروس گوله” درست می‌کنند که نماد باروری و برکت است.

لرستان و بختیاری

۴.    لرستان و بختیاری

در مناطق لرنشین و بختیاری، نوروز با آیین‌های خاصی برگزار می‌شود که بسیاری از آن‌ها ریشه در فرهنگ عشایری دارند.

  • مال‌کنون: در میان بختیاری‌ها، رسم است که پیش از نوروز، خانواده‌ها دام‌های خود را تزئین کرده و به چرا می‌برند. این مراسم به نوعی شکرگزاری از طبیعت است.
  • رقص‌های محلی: رقص‌های سنتی مانند “دستمال‌بازی” و “چوب‌بازی” در ایام نوروز با نواختن سازهای محلی مانند کمانچه و تنبک اجرا می‌شود.
  • پخت غذاهای سنتی: پخت غذاهای محلی مانند “آش ترخینه” و “کباب بختیاری” در ایام نوروز رایج است.

سیستان و بلوچستان

۵.    سیستان و بلوچستان

در سیستان و بلوچستان، نوروز با توجه به فرهنگ و تاریخ منطقه، رنگ و بوی خاصی دارد.

  • خانه‌تکانی و پاکسازی: مانند سایر نقاط ایران، خانه‌تکانی یکی از رسوم اصلی است، اما در این منطقه، علاوه بر خانه، نخلستان‌ها و مزارع نیز پاکسازی می‌شوند.
  • لباس نو: پوشیدن لباس‌های سنتی بلوچی با رنگ‌های شاد و زیورآلات محلی از ویژگی‌های نوروز در این منطقه است.
  • جشن‌های عمومی: در برخی مناطق سیستان، مردم در میدان‌های روستا جمع می‌شوند و با نواختن سازهای محلی مانند “دونلی” و “سرنا” به رقص و پایکوبی می‌پردازند.
  • غذاهای سنتی: پخت غذاهای محلی مانند “چنگال” (نوعی نان) و “لنجو” (ماهی و خرما) در ایام نوروز رایج است.

جنوب ایران

۶.    جنوب ایران (بندرعباس و هرمزگان)

در مناطق جنوبی ایران، نوروز با آیین‌هایی همراه است که تحت تأثیر فرهنگ دریانوردی و آب و هوا قرار دارد.

  • نوروز دریا: در برخی مناطق هرمزگان، مردم در روز نوروز به کنار دریا می‌روند و با شستن خود در آب دریا، سال جدید را آغاز می‌کنند. این رسم نماد پاکی و شستن غم‌ها است.
  • موسیقی محلی: نواختن سازهای محلی مانند “نی‌جفتی” و “دهل” و اجرای رقص‌های محلی مانند “رقص بندری” از ویژگی‌های نوروز در این منطقه است.
  • غذاهای دریایی: پخت غذاهای دریایی مانند “ماهی کبابی” و “میگو” در ایام نوروز بسیار رایج است.

۷.    خراسان

در خراسان، نوروز با آیین‌هایی همراه است که بسیاری از آن‌ها ریشه در فرهنگ عرفانی و مذهبی منطقه دارند.

  • نقاره‌زنی: در مشهد، مراسم نقاره‌زنی در حرم امام رضا (ع) یکی از آیین‌های ویژه نوروز است که در لحظه تحویل سال انجام می‌شود.
  • نوروزخوانی: در برخی مناطق روستایی خراسان، نوروزخوان‌ها با خواندن اشعار و دوبیتی‌های محلی، آمدن بهار را نوید می‌دهند.
  • کشتی با چوخه: این ورزش سنتی در ایام نوروز در بسیاری از مناطق خراسان برگزار می‌شود و یکی از تفریحات اصلی مردم است.

مناطق مرکزی ایران

۸.    مناطق مرکزی ایران (اصفهان، یزد، کاشان)

در شهرهای مرکزی ایران، نوروز با آیین‌هایی همراه است که بسیاری از آن‌ها ریشه در فرهنگ زرتشتی و ایرانی باستان دارند.

  • چهارشنبه‌سوری: مراسم چهارشنبه‌سوری در این مناطق با آتش‌افروزی و پریدن از روی آتش همراه است.
  • سفره هفت‌ سین: چیدن سفره هفت‌ سین در این مناطق با دقت و ظرافت خاصی انجام می‌شود. در یزد، به دلیل پیشینه زرتشتی، آیین‌های نوروزی با رنگ و بوی مذهبی همراه است.
  • پخت شیرینی‌های سنتی: در اصفهان و کاشان، پخت شیرینی‌هایی مانند “گوش‌فیل” و “نقل” و در یزد شیرینی‌هایی مانند “باقلوا” و “قطاب” رایج است.
  • دید و بازدید: دید و بازدیدهای نوروزی در این مناطق بسیار پررنگ است و معمولاً با پذیرایی از مهمانان با شیرینی و آجیل همراه است.

پیشنهاد عصر ۵شنبه: تاریخچه هفت سین

ویژگی‌های مشترک آداب و رسوم نوروز در سراسر ایران

با وجود تنوع فرهنگی و منطقه‌ای، برخی از آداب و رسوم نوروز در همه جای ایران مشترک است، از جمله:

  • خانه‌تکانی: پاکسازی خانه‌ها پیش از نوروز برای استقبال از سال جدید.
  • سفره هفت‌ سین: چیدن سفره‌ای با هفت نماد که با حرف “سین” آغاز می‌شود (مانند سبزه، سمنو، سیب و …) به‌عنوان نماد برکت و شادمانی.
  • دید و بازدید: دیدار با اقوام و دوستان در ایام نوروز.
  • چهارشنبه‌سوری: برگزاری مراسم آتش‌افروزی در آخرین چهارشنبه سال.
  • سیزده‌به‌در: رفتن به طبیعت در روز سیزدهم فروردین برای دور کردن نحسی و شکرگزاری از طبیعت.

نوروز در ایران، با وجود وحدت در مفهوم و پیام (نو شدن و شادمانی)، در هر منطقه با رنگ و بوی خاص خود برگزار می‌شود. این تنوع فرهنگی نشان‌دهنده غنای تاریخی و اجتماعی ایران است و نوروز را به جشنی بی‌نظیر در جهان تبدیل کرده است.

۱۰۰%
  • عالی
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

1 × 1 =