از بی حسی موضعی تا بی حسی تزریقی؛ راهنمای کامل مواد بی حسی در دندانپزشکی
یکی از انواع مواد پرکاربرد در درمان های دندانپزشکی، مواد بی حسی می باشد. این مواد که در اشکال گوناگون وجود داشته، با خاصیت درمانی خود، سبب کاهش درد و ناراحتی بیمار طی درمان شده و از این طریق تحمل پروسه درمان را برای بیمار قابل تحمل تر می کنند. در ادامه موضوع به معرفی، کاربرد و تفاوت های هرکدام از مواد بی حسی در دندانپزشکی خواهیم پرداخت.
چه زمانی و به چه دلیل استفاده از بی حسی دندانپزشکی ضرورت دارد؟
در مراحل مختلف درمان های دندانپزشکی، مواد بی حسی به عنوان موادی ضروری و اجتناب ناپذیر شناخته می شوند. در واقع استفاده از مواد بی حسی در انواع درمان های این حوزه، مانند پر کردن دندان ها، عصب کشی و جراحی سبب می شود تا حساسیت به درد در بیمار به صورت قابل توجهی کاهش یابد.
بدین ترتیب در مراحل مختلف درمان، ابتدا مواد بی حسی توسط دندانپزشک به نواحی خاص و مد نظر دهان تزریق شده و باعث می شود آن قسمت از دهان به طور موقت بی حس شود. و بدین صورت پزشک به ادامه روند درمان بیمار می پردازد.
انواع مواد بی حسی در دندانپزشکی
مواد بی حسی کاربردی در دندانپزشکی به دو دسته اصلی تقسیم بندی شده که شامل بی حسی موضعی و بی حسی تزریقی می شوند. هر کدام از این مواد کارکردهای خاص خود را دارند.
- بی حسی موضعی
مواد بی حسی موضعی در قسمت خاصی از دهان مانند لثه و یا دندان مالیده می شود تا موجب بی حس شدن آن ناحیه شود. این نوع بی حسی به طور معمول برای درمان های ساده تر و با شدت کمتر مانند پر کردن دندان کاربرد دارد. انواع مواد بی حسی موضعی که به طور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
لیدوکائین: این محصول از پرکاربردترین مواد بی حسی موضعی بوده که برای بی حس کردن در درمان های جزئی دندانپزشکی استفاده می شود. مدت زمان استفاده از این محصول عموما بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه است.
پرومتاکائین: این ماده نیز مشابه لیدوکائین بوده و به منظور بی حسی مناطق خاص در درمان های با درد کم کاربرد دارد.
متیل پرونیل: این ماده نیز برای بی حسی لثه و نواحی سطحی دندان مورد استفاده قرار می گیرد. - بی حسی تزریقی
کاربرد این ماده بی حسی نیز به صورت تزریق به عمق بافت ها می باشد که برای درمان هایی که نیاز به بی حسی عمیق تری دارند مورد استفاده قرار می گیرد. انواع مواد بی حسی تزریقی که به طور معمول کاربرد دارند عبارتند از:
- آرتی کائین: این ماده از جمله مواد بی حسی تزریقی می باشد که به منظور درمان های دندانپزشکی با شدت بالا مانند عصب کشی و یا جراحی های دندان کاربرد دارد. کاربرد خاص این ماده بی حسی تاثیر سریع آن می باشد.
- لیدوکائین: این ماده همچنین در بی حسی تزریقی نیز مورد استفاده بوده و از مهم ترین و پرکاربردترین مواد بی حسی دندانپزشکی به شمار می رود. استفاده از این ماده برای درمان های پیچیده تاثیر بسیاری دارد.
- مپرکائین: این ماده بی حسی نیز برای بی حسی دندان ها و نواحی عمیقتر کاربرد داشته و مدت زمان اثر کردن آن، از دیگر مواد بی حسی بیشتر می باشد.
عوامل موثر در انتخاب ماده بی حسی مناسب
انتخاب یک ماده بی حسی مناسب به عوامل مختلفی بستگی دارد تا بتواند اثربخش واقع شود. مهم ترین این عوامل به شرح زیر می باشند:
- نوع درمان: به طور معمول در درمان های ساده تر دندانپزشکی، از مواد بی حسی موضعی استفاده می شود. اما در درمان های پیچیده و مشکل تر دندانپزشکی باید از بی حسی های تزریقی جهت بی حسی ناحیه مورد درمان کمک گرفت.
- مدت زمان درمان: برخی از انواع مواد بی حسی دارای مدت زمان اثربخشی طولانی تری بوده و از این حیث می توانند در درمان های طولانی مدت موثرتر باشند.
- حساسیت بیمار: مواد بی حسی باید مطابق با وضعیت و شرایط بدنی بیمار بوده و حساسیتی برای او ایجاد نکند.
نکات ایمنی در استفاده از مواد بی حسی
در استفاده از مواد بی حسی، باید احتیاط های لازم را رعایت کرده تا از ایجاد هرگونه عوارض جانبی و مشکلات جدی جلوگیری به عمل آورد. مهم ترین نکاتی که در استفاده از انواع محصولات بی حسی دندانپزشکی باید رعایت شوند به شرح موارد زیر می باشند:
- دوز مناسب: ماده بی حسی باید در دوز مناسب متناسب با سن، وزن و وضعیت عمومی بیمار تعیین شود. در صورت استفاده بیش از حد دوز ماده بی حسی، امکان بروز هرگونه مسمومیت و یا مشکلات جدی وجود دارد.
- بررسی حساسیت بیمار: قبل از استفاده از هرگونه ماده بی حسی، در ابتدا لازم است حساسیت های بیمار مانند سابقه آلرژی و… را در نظر گرفت. تا بتوان ماده بی حسی مطابق با شرایط بیمار را مورد استفاده قرار داد.
- نظارت بر عوارض جانبی: برخی از مواد بی حسی ممکن است با یک سری عوارض جانبی از جمله سوزش، تورم و یا واکنش های آلرژیک همراه باشند. لذا باید در مصرف انواع محصولات بی حسی، عوارض جانبی آن ها را نیز مدنظر قرار داد.
مزایا و معایب انواع مواد بی حسی
انواع مواد بی حسی موضعی و تزریقی مزایا و معایب خود را دارند.
مزایای استفاده از مواد بی حسی موضعی عبارتند از:
- استفاده آسان و راحت و سریع الاثر
- عدم نیاز به تزریق
- محدود به ناحیه خاص و دارای مدت زمان کم اثردهی
- همچین استفاده از این مواد دارای معایب زیر می باشند:
- موثر در درمان های جزئی
- عدم تاثیر بر روی برخی از بیماران
- مواد بی حسی تزریقی نیز از مزایای زیر برخوردار می باشند:
- موثر در درمان های پیچیده و سخت تر و جراحی های دندانپزشکی
- ایجاد بی حسی عمیق تر و در نواحی بزرگتر
معایب بی حسی های تزریقی نیز عبارتند از: - نیاز به مهارت بالا در تزریق این مواد
- احتمال بروز عوارض جانبی بیشتر در مقایسه با بی حسی های موضعی
نتیجه گیری
انواع مواد بی حسی در پروسه های مختلف درمان های دندانپزشکی، به عنوان یکی از ضروری ترین مواد شناخته می شوند. در واقع بدون استفاده از این محصولات، ادامه روند درمان به دلیل درد و ناراحتی بیمار غیرممکن می باشد. براین اساس با استفاده از این مواد قبل از شروع درمان، می توان تجربه ای بدون درد و ناراحتی را برای بیمار رقم زد. انتخاب درست هریک از انواع مواد بی حسی با توجه به نوع درمان و وضعیت بیمار، می تواند اثربخشی زیادی را با خود به همراه داشته و به پروسه درمان بیمار نیز کمک زیادی نماید.
- عالی