پروپرانولول : موارد و نحوه مصرف، عوارض جانبی و نکاتی که باید بدانید

نکاتی که در مورد پروپرانول باید بدانید

•  پروپرانولول دارویی است که برند خاصی ندارد و به صورت داروی عمومی عرضه می‌شود.
•  پروپرانولول به ۴ صورت در دسترس است: قرص‌­های خوراکی، کپسول‌­های خوراکی، محلول­‌های خوراکی و محلول‌­های تزریقی.
•  قرص خوراکی پروپرانولول کار قلب را کم و ضربان آن را منظم می‌­کند. از این دارو برای کاهش فشار خون، درمان آنژین، فیبریلاسیون دهلیزی و رعشه و لرزش بدن استفاده می‌شود. همچنین برای جلوگیری از میگرن، کنترل تومورهای تیروئید و آدرنال کاربرد دارد.

هشدارهای استفاده از پروپرانولول

• هشدار در مورد قطع مصرف دارو

قبل از قطع مصرف این دارو با پزشک خود مشورت کنید. اگر مصرف آن را ناگهان قطع کنید، موجب ایجاد تغییراتی در ریتم قلبی و فشار خون، تشدید درد قفسه سینه و حمله قلبی می‌شود. پزشک شما را راهنمایی می­‌کند تا به آهستگی و در طول چند هفته مصرف آن را کم کرده و از این عوارض جلوگیری کنید.

• هشدار در مورد خواب ­آلودگی

این دارو ممکن است موجب خواب­‌آلودگی شود. هنگام مصرف آن از رانندگی، استفاده از ماشین‌آلات و انجام هر کاری که نیاز به هوشیاری دارد بپرهیزید، البته تا زمانی که از اثرات آن بر روی خود مطمئن شوید.

• هشدار در مورد دیابت

پروپرانولول موجب کاهش قند خون شده و حتی ممکن است علائم افت قند را نشان دهد. مانند ضربان قلبی که از حالت عادی بالاتر است، عرق کردن و رعشه. اگر به دیابت مبتلا هستید، باید این دارو را با احتیاط مصرف کنید، مخصوصا اگر انسولین و یا هر داروی دیگری برای کاهش قند خون مصرف می‌کنید. این دارو می‌­تواند در نوزادان، کودکان و بالغینی که مبتلا به دیابت نیستند نیز قند خون را پایین بیاورد. این اتفاق بعد از ورزش سنگین نیز ممکن است رخ دهد و یا حتی در افرادی که مشکلات کلیوی دارند.

• هشدار در مورد آسم

اگر به آسم یا بیماری‌­های تنفسی مبتلا هستید، هرگز پروپرانولول مصرف نکنید.

پروپرانولول چگونه اثر می ­کند؟

پروپرانول متعلق به دسته دارویی به نام مسدود کننده‌های بتا است.

اثر مسدود کنندگی آن اختصاصی نیست، یعنی روی قلب و ریه و سایر اندام‌­ها به شکل مشابهی تاثیر می‌­گذارد.

دقیقاً مشخص نیست که این دارو چگونه فشار خون را پایین می‌آورد، ولی فعالیت قلبی را کاهش داده و ترشح ماده‌ای به نام رنین را در کلیه‌ها مهار می‌کند. خاصیت مسدود کنندگی بتای این دارو، ریتم قلبی را کنترل، درد قفسه سینه را کاهش و از حملات میگرن پیشگیری می­‌کند و رعشه را کاهش می­‌دهد و این‌که چگونه این اثرات را ایجاد می‌کند نامعلوم است.

 

عوارض جانبی پروپرانول

عوارض جانبی معمول پروپرانولول عبارتند از:

• خواب آلودگی
• ریتم قلبی پایین
• اسهال
• خشکی چشم
• ریزش مو
• حالت تهوع
• ضعف و خستگی

اگر این عوارض خفیف باشند در عرض چند روز تا چند هفته از بین خواهند رفت، ولی اگر شدید بودند و یا ادامه داشتند با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

عوارض جانبی جدی‌تر که باید با اورژانس تماس بگیرید:

واکنش‌های آلرژیک:

• راش پوستی
• کهیر
• خارش و ورم صورت، لب‌ها و زبان

مشکلات تنفسی:

• تغییرات قند خون
• سرد شدن دست و پا
• کابوس‌­های شبانه
• خشکی و پوسته پوسته شدن پوست
• گرفتگی عضلات
• ریتم قلب پایین
• تورم پا
• افزایش وزن ناگهانی

تداخل دارویی پروپرانول

 

 

شکل خوراکی پروپرانول ممکن است با داروها، ویتامین‌ها و گیاهان دارویی که مصرف می‌کنید، تداخل کند.

تداخل به این معنی است که ماده‌­ای مانع اثرگذاری دارو شود. برای جلوگیری از تداخل دارویی، پزشک باید در مورد تمام داروها و موادی که مصرف می‌­کنید، اطلاعات داشته باشد.

چند نمونه از داروهایی که با پروپرانولول تداخل دارند در زیر ذکر می‌شود:

• داروهای آریتمی

مصرف هم‌زمان پروپرانولول با داروهایی که روی ریتم قلب تاثیر دارند، عوارض جانبی ایجاد می‌کند.

این عوارض شامل ضربان قلب پایین و فشار خون پایین و یا انسداد قلبی می‌­باشد.

اگر پزشک این داروها را به طور هم‌زمان به شما تجویز کند، باید هشدارهای لازم را نیز به شما بدهد. برخی از این داروها عبارتند از: آمیودارون، برتیلیوم، کوینیدین و موریسیزین.

• داروهای فشارخون

اگر پزشک قصد دارد داروی شما را از کلونیدین به پروپرانولول تغییر دهد، باید طی چند روز مصرف کلونیدین را کاهش و مصرف پروپرانولول را افزایش دهد. این کار مانع از بروز عوارض جانبی مانند کاهش فشار خون شدید خواهد شد.

• بی‌­حس کننده‌­ها

اگر این داروها را همراه پروپرانولول مصرف می­‌کنید، بسیار مراقب باشید. پروپرانولول بر شسته شدن این داروها از بدن تاثیر می‌­گذارد. مانند لیدوکائین.

داروهایی که برای افزایش ضربان قلب و فشار خون استفاده می‌شوند: این داروها و پروپرانولول اثر هم را خنثی می‌کنند و درست مانند این است که هیچ دارویی مصرف نکرده­‌اید. برخی از این داروها عبارتند از:

• اپی نفرین
• دوباتامین
• ایزوپروترنول

• داروهای آسم

نباید این داروها را همراه پروپرانولول مصرف کنید. مصرف هم‌زمان آنها باعث افزایش غلظت این داروها در خون شده و عوارض جانبی جدی خواهد داشت. تئوفیلین یکی از این داروهاست.

• داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)

این داروها خاصیت کاهندگی فشار خون پروپرانولول را کم می‌کنند. اگر مجبور به مصرف هم‌زمان آنها هستید، باید زیر نظر پزشک باشید و پزشک ممکن است دوز مصرف پروپرانولول را تغییر دهد.

برخی از این داروها عبارتند از:

• دیکلوفناک
• ایبوپروفن
•  ملوکسیکام
• پیروکسیکام

• داروهای رقیق کننده‌­ی خون

اگر هم‌زمان با مصرف وارفاری، پروپرانولول مصرف کنید، غلظت وارفارین در خون افزایش خواهد یافت و امکان خونریزی افزایش می‌­یابد. اگر مجبور به مصرف هم‌زمان هر دو دارو هستید، دوز وارفارین باید کم شود. آنتی ­اسیدهای حاوی آلومینیوم هیدروکسید: مصرف این داروها هم‌زمان با پروپرانولول اثر آن را کاهش می‌دهد. پزشک شما با اطلاع از این موضوع دوز مصرف پروپرانولول را تنظیم خواهد کرد.

هشدارها

نحوه­‌ی مصرف پروپرانول باعث مصرف دارو و شکل دارو به روش مصرف آن به موارد زیر بستگی دارد:

• سن، نوع بیماری، شدت بیماری، بیماری‌­های دیگر و واکنش بیمار به اولین دوز دارو

توصیه ­های مصرف

نوع خوراکی این دارو برای مصرف طولانی مدت توصیه می‌شود و اگر آن را طبق توصیه مصرف نکنید، عوارض جدی به دنبال خواهد داشت.

اگر کلاً دارو را مصرف نکنید، وضعیت بیماری شما بدتر شده و در خطر بیماری‌های جدی قلبی مانند سکته‌­ی قلبی، قرار خواهید گرفت.

اگر گاهی مصرف می‌کنید و گاهی نه­، بیماری شما بدتر خواهد شد.

اگر فکر می‌کنید دارو را بیش از مقدار توصیه شده مصرف کرده‌­اید، با پزشک خود تماس بگیرید و اگر علائم شما شدید بود با اورژانس تماس بگیرید.

اگر مصرف قرص را فراموش کردید، به محض به یاد آوردن، آن مصرف کنید، ولی اگر به دوز مصرف بعدی نزدیک بود، از دوز قبلی صرف‌­نظر کنید و هرگز دوزی را دو برابر نکنید.

چگونه می‌­توان فهمید که دارو مؤثر واقع شده است؟

علائم بیماری شما باید بهتر شوند. برای مثال فشار خون و تعداد ضربان قلب‌تان باید پایین بیاید و یا درد قفسه سینه و حملات میگرن شما کم‌تر شده باشد.