اعتیاد چیست؟

301

اعتیاد یک وضعیت مغزی پیچیده و مزمن تحت­‌تاثیر ژنتیک و محیط است که مشخصات آن مصرف مواد یا انجام کارهای اجباری است که علیرغم پیامدهای مضرشان ادامه می­‌یابند.

اعتیاد قبلا و برای مدت­ طولانی به معنی عادت غیر قابل کنترل استفاده از الکل و سایر مواد مخدر بود. اخیرا مفهوم اعتیاد به رفتارهایی مثل قماربازی و همچنین استفاده از مواد و حتی فعالیت‌­های عادی و ضروری مثل ورزش کردن و غذا خوردن نیز گسترش یافته است.

 

درحالی­‌که اعتیاد به مواد اغلب واضح به نظر می­‌رسد، اختلاف نظرهایی در مورد این‌­که چه موادی واقعا اعتیاد آور هستند وجود دارد.

دستورالعمل‌­های فعلی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که ابزار تشخیصی مورد استفاده برای تشخیص انواع مختلف وضعیت­‌های سلامت روانی هستند نشان می­‌دهند که اغلب مواد محرک روان از جمله داروها احتمال اعتیاد دارند.

 

  • اعتیاد و اختلالات استفاده از مواد

اصطلاح اعتیاد برای توصیف رفتارهای اجباری نیاز به مواد مخدر استفاده می‌­شود که علیرغم نتایج منفی آن ادامه می‌­یابد، ولی توجه به این نکته لازم است که اعتیاد در DSM-5 به عنوان یک تشخیص رسمی در نظر گرفته نمی‌­شود.

DSM-5 به جای استفاده از اصطلاح اعتیاد اختلالات استفاده از مواد را طبقه‌­بندی می­‌کند.

درحالی­‌که معیارهای تشخیصی برای هر نوع متفاوت است، DSM-5 این اختلالات را به عنوان الگوی مشکل­‌ساز استفاده از مواد مست کننده توصیف می­‌کند که منجر به اختلال و پریشانی می‌­شوند.

این علائم می‌­توانند منجر به اختلال در کنترل، آسیب اجتماعی، استفاده پرخطر، تحمل دارویی و علائم ترک دارو شوند.

اگرچه ممکن است به طور غیررسمی از این شرایط به عنوان اعتیاد یاد شود، پزشک شما به طور رسمی مشکل شما را با نوعی اختلال در مصرف مواد یا یکی از دو اختلال اعتیاد رفتاری که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) به رسمیت شناخته می‌­شوند تشخیص می‌دهد.

 

  • اختلالات استفاده از مواد

اختلالات مختلفی در رابطه با استفاده از مواد در DSM-5 وجود دارد:

  • اختلالات مربوط به الکل
  • اختلالات مربوط به کافئین
  • اختلالات مربوط به حشیش
  • اختلالات مربوط به مواد توهم­‌زا
  • اختلالات مربوط به مواد افیونی
  • اختلالات مربوط به مواد آرام‌­بخش، خواب­‌آور یا ضد اضطراب
  • اختلالات مربوط به مواد محرک­
  • اختلالات مربوط به تنباکو
  • اعتیادهای رفتاری

  • اعتیاد به قماربازی
  • اعتیاد به بازی­‌های اینترنتی

هنوز بحث و اختلافات زیادی در مورد این­‌که آیا بسیاری از اعتیادهای رفتاری اعتیاد واقعی هستند یا نه وجود دارد. تحقیقات بیشتری برای روشن شدن این موضوع لازم است. درحالی‌که اعتیاد به خرید، اعتیاد به رابطه جنسی، و اعتیاد به ورزش اغلب به عنوان اعتیادهای رفتاری یاد می‌­شوند، DSM-5 این موارد را به عنوان اختلالات مجزا به رسمیت نمی­‌شناسد.

 

  • نشانه‌­های اعتیاد

نشانه‌­ها و علائم انواع اعتیادها باهم متفاوت هستند، اما برخی از علائم رایج اعتیاد عبارتند از:

  • ناتوانی در توقف رفتار
  • بروز تغییرات در خلق، اشتها و خواب
  • ادامه رفتار علیرغم پیامدهای منفی
  • انکار
  • شرکت در رفتارهای پرخطر
  • داشتن مشغله ذهنی در رابطه با ماده یا رفتار مورد اعتیاد
  • مشکلات قانونی و مالی
  • از دست دادن علاقه به چیزهایی که قبلا از آن­ها لذت می‌­بردید
  • مقدم قرار دادن ماده یا رفتار نسبت به سایر بخش‌­های زندگی مثل خانواده، کار و مسئولیت­‌های دیگر
  • پنهان­‌کاری
  • مصرف فزاینده یک ماده
  • مصرف ماده بیش از مقدار موردنظر
  • علائم ترک
  • تعریف ویژگی­‌های اعتیاد

تمامی اعتیادها در دو جنبه مشترک هستند:

  • رفتار اعتیادی ناسازگار است. رفتار اعتیادی منجر به بروز مشکلاتی برای فرد یا اطرافیان می‌­گردد. بنابراین این رفتار به جای کمک به فرد برای کنار آمدن با موقعیت‌­ها یا غلبه بر مشکلات، این توانایی‌­ها را در فرد تضعیف می­‌کند.
  • رفتار مداوم است. وقتی افراد معتاد می­‌شوند، علیرغم دردسرهای ایجاد شده به رفتارهای اعتیادی خود ادامه می‌­دهند. بنابراین زیاده­‌روی در برخی آخرهفته‌­ها اعتیاد نیست، اگرچه ممکن است مشکلات مختلفی ایجاد کند. اعتیاد با اشتغال مکرر در رفتار مشخص می­‌شود.
  • اعتیاد و وابستگی

تشخیص تفاوت بین وابستگی و اعتیاد مهم است. وقتی افراد به یک ماده وابسته می­‌شوند به این معنی است که تحمل دارو (Drug tolerance) و ترک دارو (Drug withdrawal) را تجربه می‌­کنند.

  • تحمل به این معناست که بدن با وجود دارو سازگار شده است به طوری که برای تولید اثرات مشابه به مقدار بیشتری از دارو نیاز دارد.
  • علائم ترک در صورتی اتفاق می­‌افتد که افراد در صورت کاهش یا توقف ناگهانی مصرف ماده علائم جسمی و روانی خاصی را تجربه کنند.

فرد می‌­تواند بدون آن­‌که معتاد شود به مواد مخدر وابسته شود، اگرچه این دو اغلب باهم اتفاق می‌­افتند. اعتیاد زمانی رخ می­‌دهد که افراد علی­رغم پیامدهای مضر به صورت اجباری استفاده از دارو را ادامه دهند.

اعتیاد

  • تشخیص اعتیاد

تشخیص اعتیاد معمولا نیاز به تشخیص وجود یک مشکل و جستجوی کمک دارد. مصرف مواد همیشه نشانه اعتیاد نیست، اگرچه مصرف مواد مخدر علاوه بر خطر اعتیاد، خطرات بهداشتی و اجتماعی زیادی به همراه دارد.

هنگامی که فردی به این نتیجه رسید که مشکلی وجود دارد و نیاز به کمک دارد، مرحله بعدی معاینه توسط یک متخصص بهداشت و درمان است. این معاینه شامل سوالاتی در مورد رفتارها یا مصرف مواد، معاینه‌­ای برای ارزیابی سلامت کلی و تهیه یک برنامه درمانی است که برای اعتیاد خاص آن فرد بهترین نتیجه را داشته باشد.

تشخیص دقیق درباره یک شخص به ماهیت اعتیاد او بستگی دارد. موادی که معمولا می‌­توانند موجب اعتیاد شوند عبارتند از:

  • الکل
  • کوکائین
  • مواد توهم‌­زا
  • مواد قابل استنشاق
  • ماریجوانا
  • MDMA و سایر داروهای باشگاهی
  • متامفتامین
  • مواد افیونی
  • داروهای تجویزی
  • استروئیدها
  • تنباکو/ نیکوتین

به دلیل این­‌که برخی از مواد پتانسیل ایجاد علائم خطرناک ترک دارو را دارند، دریافت یک تشخیص درست برای دستیابی به بهترین درمان بسیار اهمیت دارد.

  • اگر فکر می‌­کنید ممکن است اعتیاد داشته باشید

گذراندن مرحله­‌ای از اشتغال به مصرف مواد یا یک رفتار اعتیادآور بدون این‌­که فکر کنید معتاد شده‌­اید، با این­‌که طبیعی نیست، ولی متداول است. این مسئله آنقدر شایع است که اسمی هم برای آن گذاشته­‌ا‌ند، مرحله پیش-تعمق.

اگر فکر می‌­کنید ممکن است به یک اعتیاد مبتلا شده باشید، احتمالا به مرحله تعمق وارد شده­‌اید. این مرحله زمان خوبی برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ماده یا رفتاری که به آن اشتغال دارید و بیان صادقانه احساس هرگونه علائم اعتیاد است.

در مرحله بعد بسیاری از افراد تصمیم می­‌گیرند تغییراتی ایجاد کنند. برای برخی افراد این کار آسان و قابل انجام است. برای بسیاری دیگر حتی ترک رفتارهای اعتیادی می­‌تواند منجر به علائم ناخوشایند ترک شده و احساسات ناخوشایندی ایجاد کند که در اثر رفتار اعتیادی آرام یا سرکوب می‌­شوند.

اگر این اتفاق رخ دهد یا اگر در حال نوشیدن یا استفاده از مواد مخدری مانند مواد افیونی- غیرقانونی یا تجویز شده، سایر داروهای تجویز شده، محرک‌­ها، کوکائین یا متامفتامین بوده­‌اید باید سریعا به دنبال کمک پزشکی باشید.

قطع برخی از داروها و سپس بازگشتن به حالت مصرف می­‌تواند خطر مصرف بیش از حد (Overdose)، مشکلات روانی یا سایر عوارض تهدید کننده زندگی را در شما افزایش دهد و بنابراین این کار باید تحت نظارت بالینی انجام گیرد.

  • علل گرفتاری در دام اعتیاد

مواد و رفتارها می‌­توانند سطح جسمی و روانی بالایی ایجاد کنند. به مرور زمان در افراد تحمل دارویی ایجاد می‌­شود به این معنی که نیاز به مقدار بیشتری برای رسیدن به اثرات اولیه یکسان به وجود می‌­آید. برخی از عواملی که می‌­توانند در اعتیاد نقش داشته باشد به شرح زیر هستند:

  • مغز: اعتیاد با گذشت زمان موجب بروز تغییراتی در مدارهای پاداش مغز می‌­شود.
  • سابقه خانوادگی: اگر اعتیاد در اعضای خانواده شما وجود داشته باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که دچار اعتیاد شوید.
  • ژنتیک: تحقیقات نشان داده­‌اند که ژنتیک احتمال بروز اعتیاد را افزایش می‌­دهد.
  • محیط: مواجهه با مواد اعتیادآور، فشار اجتماعی، کمبود حمایت اجتماعی و ضعف مهارت­‌های حل مسئله نیز می­‌توانند در بروز اعتیاد نقش داشته باشند.
  • تعداد دفعات و مدت استفاده: با مصرف بیشتر یک ماده احتمال اعتیاد به آن ماده افزایش می‌­یابد.

بروز اعتیاد زمان می­‌برد. امکان ندارد فردی پس از یک بار مصرف مواد معتاد شود، اگرچه احتمال بروز مشکلات روانی یا مرگ در اثر مصرف بیش از حد یا مشکلات دیگر پس از یک بار مصرف برخی مواد وجود دارد.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.